Elgorria
Zer da elgorria?
Oso gaixotasun kutsakorra da, arnas sistemaren bidez arnasbidez transmititzen den birus batek eragiten duena. Larruazalean kolore gorriko orban tipikoak ditu, eta ahoaren barruan, kolore zurikoak. Sintomak birusarekiko esposizioa gertatu eta 10-12 egunera hasten dira, eta hauek dira: sukarra, eztula, sudurreko tanta-jarioa eta konjuntibitisa, eta, ondoren, larruazalean orbanak agertzea. Orban horiek erakusketa egin eta 14 egunera agertzen dira, eta 5-6 egun irauten dute; aurpegian hasten dira, eta gorputz osoan zabaltzen dira.
Konplikazioak (beherakoa, belarriko infekzioak, pneumonia, entzefalitisa, konbultsioak) ohikoagoak dira 5 urtetik beherakoen eta 20 urtetik gorakoen artean, batez ere bestelako osasun-arazoak badituzte. Haurdun dagoen emakume batek gaixotasuna badu, haurdunaldian konplikazioak izan ditzake.
Nola transmititzen da pertsonen artean?
Gaixotasuna oso kutsakorra da, eta larruazalaren erupzioa hasi baino 4 egun lehenagotik 4 egun geroagora transmititu daiteke. Birusa infektatutako pertsonaren sudurrean eta eztarrian gordetzen da, eta airera botatzen da hitz egitean, eztulean edo doministiku egitean. Pertsona baten sudurretik edo ahotik sartzen da arnasa hartzean, edo eskuetatik ahora eramatean, kutsatutako gainazal bat ukitu ondoren, non birusak 2 ordu iraun dezakeen.
Nola prebenitzen da elgorria?
Gaixotasuna prebenitzeko modurik onena txertaketa da. Elgorriaren aurkako txertoa hirukoitz birikoan ematen da, parotiditisaren eta errubeolaren aurkako babesa barne, edo tetravirikoan, barizelaren aurkako babes gehigarria barne.
Euskadiko txertaketa-egutegian hau gomendatzen da:
- Haurtzaroan bi dosi jartzea, bata 12 hilabetera eta bestea 4 urtera.
- Txertaketa helduaroan, txertoa hartu ez duten eta gaixotasuna igaro ez duten pertsonen kasuan, hilabete batez bereizitako bi dosirekin.
- Garrantzitsua da osasun-langileek beren txertaketa-egoera berrikustea eta, behar izanez gero, txertoa jartzea.
Elgorria, gainera, nahitaez aitortu beharreko gaixotasuna da. Horrek kasuak garaiz identifikatzea eta kontaktuak aztertzea ahalbidetzen du, kasu isolatuak eta elgorri-agerraldiak detektatu, ikertu, ezaugarritu eta kontrolatzeko. Horretarako, zaintza epidemiologikorako protokoloa 
dago, gaixotasunaren kasuetarako eta kontaktuetarako zenbait jarduketa jasotzen dituena.
Indikazioak
Kutsatu bazara
Kutsatu bazara, etxean egon beharko duzu infektibitate-aldian (rasha hasi eta 4 egunera arte).
Infekzioa baieztatzeko probaren baten zain bazaude, etxean egon beharko duzu emaitza jakinarazi arte, betiere negatiboa bada.
Infekzioa beste pertsona batzuei transmititzea saihesteko, jarraitu jarraibide hauei:
- Ondo aireztatutako banakako gela batean dago.
- Ez irten etxetik beharrezkoa ez bada.
- Erabili maskara, bota berehala erabilitako musuzapiak eta garbitu eskuak maiz (ur eta xaboiarekin edo gel hidroalkoholikoarekin).
Osasun-arreta behar baduzu, jarri harremanetan zure osasun-zentroarekin etxetik. Jaiegunetan, asteburuetan edo berehalako arreta behar izanez gero, deitu 112 larrialdi zenbakira.
Kontaktua bazara
Espazio itxi batean egon bazara (adibidez, etxean, bulegoan, eskolan) elgorria duen norbaitekin edo leku horretan egon bazara infektatutako pertsona joan eta 2 orduen barruan, birusaren eraginpean egon zintezkeen.
Gaixotasuna igaro ez duten edo behar bezala immunizatuta ez dauden pertsona guztiek izan dezakete infekzioa. 1970ean edo lehenago jaio bazinen, txerto hirukoitz birikoaren bi dosi jaso badituzu (elgorriaren birusa barne) edo gaixotasuna pasatu izana gogoratzen baduzu, litekeena da zure gorputzak elgorriarekiko immunitatea izatea.
Argibideak
Elgorria izan dezakeen pertsona bazara, jarraitu jarraibide hauei:
Ikusi sintomak agertzen diren: zaindu sintomarik agertzen den 21 egunez (gehieneko inkubazio-aldia). Sukarrarekin, eztularekin, rasharekin, konjuntibitisarekin edo sudurreko kongestioarekin hasten bazara, deitu zure osasun-zentrora zure etxetik eta aipatu elgorri-kasu batekin kontaktuan egon zarela. Jaiegunetan, asteburuetan edo berehalako arreta behar izanez gero, deitu 112 larrialdi zenbakira.
Mugatu interakzio sozialak, bereziki espazio itxietan eta jende askorekin. 6 hilabete baino gutxiagoko bularreko haurren, haurdun dauden emakumeen eta immunodepresioa duten pertsonen kasuan, ahal den neurrian elgorriaren kasua non gertatu den saihestea gomendatzen da (adibidez, eskolan, lantokian).
Erabili maskara, batez ere espazio itxietan eta jende askorekin.
Txertaketa: prebentzio-neurririk eraginkorrena da. 1971tik aurrera jaio eta infekzioa igaro ez dutenentzat eta txerto hirukoitz birikoaren 2 dosi jaso ez dituztenentzat da egokia. Esposizioaren ondorengo 72 orduen barruan txertatuz gero, gaixotasuna saihestu edo haren larritasuna arindu daiteke.
Urratsak:
- Begiratu zure txertaketa-txartela.
- Bi dosi ez badituzu edo zalantzarik baduzu, eskatu telefonoz hitzordua zure osasun-zentroan eta adierazi elgorri-kasu batekin harremanetan zaudela.
- Maskara jantzita joan da hitzordura.
Gogoeta bereziak:
- 6 hilabetetik beherako bularreko haurretan, haurdun dauden emakumeetan eta immunodepresioa duten pertsonetan, txertoa kontraindikatuta dago. Bularreko haurrak, oro har, 6-9 hilabetera arte daude babestuta, plazentaren bidez transmititzen den antigorputz kopuruaren arabera.
- 6 hilabete edo gehiagoko bularreko haurren kasuan, txerto hirukoitz birikoaren dosi bat gomendatzen da, irizpide batzuk betetzen badira. Kontsulta ezazu zure pediatrarekin informazio gehiagorako.
Haurdunaldia: txerto hirukoitz birikoaren dosia ematen denetik gutxienez hilabete igaro arte haurdunaldia saihestea gomendatzen da.
Atal honetan, elgorri-kasu susmagarriak agertuz gero, osasun-arloko profesionalentzat baliagarria den informazioa eguneratuko da:
Azken aldaketako data:
