Chikungunya gaixotasuna Aedes generoko eltxoek transmititzen duten gaixotasun birala da, batez ere Aedes aegyptik eta Aedes albopictusak (tigre eltxoa), Chikungunya birusak kutsatutuak.  Eltxoa infektatu daiteke fase biremikoan dagoen pertsona batez elikatzen bada. Aedes aegytpi da gaixotasunaren bektore nagusia, baina gaur egun espezie hori ez dabil gure erkidegoan. Albopticusak bai zirkulatzen du eta, maiztasun txikiagoarekin bada ere, gaixotasuna transmititzera ere irits liteke (informazio gehiago beheko laukian).

1952an identifikatu zuten lehen aldiz Tanzanian izandako agerraldi batean. "Chikungunya" hitza Makonde hizkuntzatik dator eta "tolestu" esan nahi du, artikulazioetako min zorrotzaren ondorioz pertsonek hartzen duten jarrera konkortuari erreferentzia eginez.

Tigre eltxoari (Aedes albopictus) buruzko informazio gehiago

Síntomak

Sintomak, gehienetan, eltxo infektatu baten ziztada gertatu eta 4 eta 7 egun bitartean agertzen dira. Sintoma ohikoenak honako hauek dira:

• Bat-bateko sukar altua.
• Min zorrotza, batez ere esku eta oinetako giltzaduretan.
• Giharretako mina.
• Buruko mina.
• Azaleko erupzioa.
• Nekea eta ondoez orokorra.

Gaixo gehienak astebetean errekuperatzen diren arren, artikulazioetako minak hilabeteak iraun ditzake.

Diagnostikoa

 Diagnostikoa sintoma klinikoetan eta birusa zirkulatzen ari den guneetara bidaiatzeko aurrekarian oinarritzen da. Laborategiko proben bidez baieztatu daiteke, sintomen eboluzio-denboraren arabera, hala nola:

• RT-PCR: Odolean RNA birala detektatzen du.
• Serologia: IgM eta IgG antigorputz espezifikoak detektatzen ditu Chikungunya birusaren aurka.

Garrantzitsua da diagnostikoa osasun-profesional batek egitea.

Tratamendua

Ez dago  berariazko tratamendu antibiralik. Gaixotasunaren artatzea sintomak arintzean oinarritzen da. Gomendioek honako hauek jasotzen dituzte:

• Atsedena.
• Deshidratazioa prebenitzeko likidoak behar bezala hartzea.
• Sendagai antipiretikoak eta analgesikoak erabiltzea, hala nola parazetamola, sukarra eta mina murrizteko. Ez da gomendatzen aspirina edo beste antiinflamatorio ez esteroideoak (AINEs) erabiltzea, odol-jario arriskua dagoelako.

Preventzioa

Chikungunyaren prebentzioa eltxoen ziztadak saihestean eta bektorearen kontrolean oinarritzen da. Prebentzio-neurriek honako hauek hartzen dituzte barne:

• DEET, picaridina edo IR3535 duten intsektuen uxakariak erabiltzea.
• Leihoetan eta ateetan eltxo-sareak jartzea.
• Mahuka luzeko eta kolore argiko arroparen erabilera.
• Eltxo-haztegiak ezabatzea: ura pilatu dezaketen ontziak hustu, garbitu edo estaltzea, hala nola kuboak, loreontziak eta pneumatiko zaharrak.
• Intsektizidak erabiltzea eltxoaren presentzia identifikatu den guneetan.

Urtebete baino gutxiagoko haurrak eta 64 urtetik gorakoak eta/edo gaixotasun kronikoak dituzten pertsonak bereziki zaurgarriak dira gaixotasun honen aurrean.

Egoera Epidemiologikoa Euskal Autonimia Erkidegoan

Aedes eltxoaren presentzia mugatua bada ere, nazioarteko bidaien gorakadak birusa sartzeko eta hedatzeko arriskua areagotzen du. Birusa Afrikako, Asiako eta Amerikako eremu tropikaletan dabil. Inportatutako kasuak izan dira gune endemikoetatik itzultzen diren bidaiarietan. Ezinbestekoa da osasun publikoko gomendioei eta prebentzio-neurriei buruzko informazioa izatea.

Aedes eltxoaren egoera Euskal Autonomia erkidegoan (NEIKER)

Zer egin Zika duzula uste baduzu?

Chikungunyarekin bateragarriak diren sintomak badituzu eta birusaren transmisio aktiboa duen gune batera bidaiatu baduzu, funtsezkoa da osasun-profesional bati kontsulta egitea diagnostikoa eta tratamendu egokia jasotzeko. Saihestu auto-medikazioa eta jarraitu gaixotasuna erabiltzeko mediku-jarraibideak.