Aurretiazko borondateak
- Atarikoa
- Aurretiazko Borondateen Dokumentua (ABD)
- Osasun-arloko langileentzat
- Datuak
- Araudia
- Kontaktua
Atarikoa
Bakoitzak bere bizitza kudeatzeko duen eskubidea errespetatzeak esan nahi du gai den pertsona orok, hertsapenik gabe eta behar bezala informatuta, eskubidea duela tratamendu jakin bat onartzen duen ala ez erabakitzeko, hau da, erabakitzeko zer jotzen duen bere buruarentzat egokitzat, nahiz eta batzuetan medikuen iritziekin bat ez etorri.
Gaixorik egonik beren iritzi propioa adierazteko ezintasuna duten pertsonen eskubide hori babesteko modurik onena Aurretiazko Borondateak dira, (aurretiazko jarraibideak, aurretiazko gidalerroak edo bizi-testamentuak ere deitzen zaie). Aurreztiako borondateak prozesu bat dira, non pertsonak planifikatzen duen, bereziki bere kabuz erabakitzeko gai ez den unerako, zer osasun-zainketak jaso edo baztertu nahi dituen etorkizunean.
Aurreztiako Borondateen helburu nagusia da ziurtatzea ezen pertsona gaixo horrek erabakietan parte hartzeko gaitasuna galtzen duenean (konortea galdu duenean, dementzia aurreratua dagoenean, etab.), ematen zaion osasun-arreta aldez aurretik adierazitako lehentasunen araberakoa dela. Erabakiak hartzeko gaitasuna galdu egiten da, bereziki, biziaren amaierari lotutako prozesuetan; etapa horretan, pertsonen eskubideak eta duintasuna lege bidez daude bermatuta EAEn.
Bigarren mailako helburuak dira osasun-arloko erabakiak hartzeko prozesua hobetzea, gaixoaren ongizatea optimizatzea eta haren hurbilekoen kargak arintzea. Aurretiazko Borondateak tresna erabilgarria dira hala gaixoarentzat eta bere hurbilekoentzat nola profesionalentzat, lagungarriak baitira elkarrekin hobeto komunikatzeko eta asistentzia-harremanak hobetzeko.
Osasun-harremanaren testuinguruan, pazienteek ahoz adieraz dezakete beren borondatea, haien historia klinikoan jasotzeko; nolanahi ere, pazientearen borondatea edozein egoeratan beteko dela ziurtatzeko modurik onena da Aurretiazko Borondateen Dokumentuen bidez egitea da.
Dokumentu bat, idatziz egina, eta ekipo medikoari zuzendua. Bertan, pertsona batek jasota uzten ditu jarraibide batzuk, etorkizunerako, une horretan bere borondatea adierazteko gai ez bada erabil daitezen. Dokumentu hori edozein momentutan aldatu edo atzera bota daiteke, erabakiak hartzeko gaitasunari eusten zaion bitartean. Une horretara arte, pertsonaren erabakiak izango du lehentasuna dokumentuan jasotakoaren gainetik. Edozein pertsona, adin nagusikoa, judizialki ezgaituta ez dagoena eta askatasunez jarduten duena. Kontuan hartzea komeni dena: Hiru apartatu horiek egiten laguntzeko, eskuragarri jarri dizugu ABDaren eredu orientagarri bat. Hiru lekukoren aurrean egin behar da. Adin nagusikoak izango dira, jarduteko gaitasun osoa dutenak, eta ez dute izango testamentu-egilearekiko bigarren gradura arteko ahaidetasunik (ikusi beheko taula), edo ezkontza, elkartze libre edo izatezko bikote bidezko harremanik, ezta ondare-harremanik ere. Hiruek jardungo dute testamentu-egilea aurrean dutela, zeinak dokumentuaren orri guztiak sinatuko baititu. Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa. Aurreztiako Borondateen Euskal Erregistroa tresna bat da, Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak sortu duena, Aurretiazko Borondateen Dokumentuak erregistratzeko eta eraginkor egiteko. Erregistroan eskaintzen diren zerbitzuei herritarren sarbidea errazteko, bere funtzioak Osasun Saileko (Aseguramendu eta Kontratazio Sanitarioko Zuzendaritza) eta lurraldeetako Ordezkaritzei esleitutako administrazio-unitateetako organo eskumendunen artean banatzen dira. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako lurralde esparruekin. Euskal Erregistroa Estatuko Aurretiazko Jarraibideen Erregistroarekin (RNIP) konektatuta dago, erregistratzen diren deklarazio guztiak edozein autonomia-erkidegotatik kontsultatu ahal izateko. Erregistroaren oinarrizko funtzioak. Aurretiazko Borondateen Agiria inskribatzea Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroan. A) Erregistroko arduradunaren aurrean. Arduradunak izapide guztiak egiten ditu, baita erregistroan inskribatu ere. Kontsultak, hitzordua eskatzea eta harremanak B) Hiru lekukoen aurrean: Eta posta ziurtatuan bidali Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistrora: edo beste administrazio batzuen bidez bidali (sailaren lurralde-ordezkaritzak, udalak, Gobernuaren ordezkariordetzak, osasun-zentroak, etab.), Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legean aurreikusitakoaren arabera. ABDa aldatzea, ordeztea edo baliogabetzea Jarduketa horietako edozein egin daiteke emate-ekintza egiten den bezala: hiru lekukoren aurrean, notarioaren aurrean/erregistro-arduradunaren aurrean. Izapide horiek egiteko, lehen inskripzio bateko dokumentazio bera aurkeztu behar da. Jarraian, inprimaki bat ikusiko duzue. Izapide horietako edozeinetan, agiri berriari inprimaki hori erantsi behar zaio, eta dokumentazio guztia Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistrora bidali. Datuak aldatzea Helbide edo telefono aldaketa soila izango balitz, inprimaki honen bidez eska dezakezu. Zure ABDaren kopia bat eskatu Zure ABDaren kopia bat eska diezaiokezu Euskal Erregistroari, inprimaki hau erabiliz. ABen Aurreztiako Borondteen Erregistroan inskribatutako ABDa kontsultatzea Zuk edo zure ordezkariak Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroan inskribatutako ABDa kontsulta dezakezu telematikoki, aurrez identifikatuta, hemendik (arazorik izanez gero, gidaliburu hau kontsulta dezakezu). Erregistroan inskribatutako ABD bat kontsultatu Baita Aurretiazko Jarraibideen Erregistro Nazionalera zuzenean sartuz ere. Osakidetzaren web orritik ere egin dezakezu, zure osasun-karpetaren bidez. Zure ABDaren lehen inskripzioa eskatzeko izapidea has dezakezu esteka honen bidez. Baita Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroan inskribatuta dagoen ABD bat ordezteko edo errebokatzeko eskaera ere egin daiteke. Zure ABDaren inguruko edozein gestio egiteko (erregistratzea, aldatzea, ordeztea edo errebokatzea), hitzordua eska dezakezu Erregistroaren helbide eta telefonoen bidez, edo telematikoki, hemendik: Arazorik izanez gero, gidaliburu hau kontsulta dezakezu. Hitzordua eska dezakezu dagokion Lurralde Ordezkaritzara deituta. Formulario horiek ondo eta zure behar eta nahietara behar bezala egokituta betetzeko, irakur ezazu orri honetan dagoen informazioa, bakoitzari dagokion erlaitzean sakatuta.Aurretiazko Borondateen Dokumentua (ABD)
Zer da ABDa?
Nork egin dezake?
Nola egiten eta formalizatzen da ABDa?
Nola egiten da baliozko ABDa? Bizi-testamentua egiteko hiru aukera:
Mailak
Titularra/Ezkontidea
1 - EZ
Gurasoak
Aitaginarrebak/Amaginarrebak
Seme-alabak
Suhia/Erraina
2 - EZ
Aitona-amonak
Anai-arrebak
Koinatuak
Bilonak
3 - BAI
Birraitona-amonak
Osaba-izebak
Ilobak
Birbilobak
4 - BAI
Lehengusu-lehengusinak
-
-
-
Aurretiko hitzordua ABDa kudeatu, aldatzeko edo ordezteko
Deskargatu daitezkeen ABDen eta beste eskaera batzuen eredu orientagarriak dauzkagu:
Osasun-arloko langileak, jardunbide kliniko egokiaren barruan, funtsezkoak dira beren pazienteek Aurreztiako Borondateen deklarazioa egin dezaten sustatzeko, autonomiaren printzipio etikoarekiko eta zainketen aurretiazko plangintzarekiko errespetuaren adierazpen gisa. Eginkizun hori bereziki garrantzitsua da, batez ere, pertsonaren osasun-egoera eta izan lezakeen bilakaera kontuan izanda, aurreikusten denean etorkizun hurbilean edo ez hain hurbilean hil ala biziko erabakiak hartu behar izatera irits daitekeela, eta orduan pazientea ez dela gai izango bere iritzia emateko. Osasun-arloko langileek honako hauei buruzko informazioa eman behar diete paziente hauei: Ulertu behar da Aurreztiako Borondateak zainketak planifikatzeko laguntza bat direla, bai pazientearentzat, bai profesionalarentzat berarentzat, eta horiek kontuan hartzeko modurik hoberena dagokion ABDa egitea eta Erregistroan inskribatzea da. Profesionalek, arrisku handia eta/edo garrantzi berezia izan dezakeen prozedura bat aplikatu aurretik, horren berri eman behar diete pazienteei, eta dauden aukerak eta ondorioak zeintzuk diren adierazi behar diete, beren lehentasunak ezagutzeko eta dagokion baimen informatua lortzeko. Pazienteak ezin badu bere kabuz erabakirik hartu eta/edo bere borondatea aditzera eman (bereziki, bizitzaren amaierako prozesuan), bera zaintzeko ardura duen osasun-arloko profesionalak, prozedura horiek aplikatu aurretik, legezko obligazio hauek ditu: Konfidentzialtasun-baldintzak beti eta erabat errespetatuta, osasun-arloko profesionalek haien ardurapeko pazientearen ABD eskuratu dezakete, Osasun Saileko webgunearen bidez, atal honetan sartuta: profesionalak/Internet bidezko zerbitzuak/aurretiazko borondateen erregistroa Profesionalak bere burua behar bezala identifikatu eta pazientearen datuak sartu ondoren, sistemak Euskal Erregistroan bilatuko du eta, hor emaitzarik lortu ezean, Aurretiazko Jarraibideen Erregistro Nazionalean (RNIP) jarraituko du bilatzen, eta dagokion emaitza itzuliko dio profesionalari (edozein autonomia-erkidegotatik Erregistro Nazionalean inskribatutako ABD, hain zuzen ere, betiere halakorik baldin badago). Arazorik izanez gero, gidaliburu hau kontsulta dezakezu. Urtarrilaren 30eko, 9/2024 Dekretu berriak aukera ematen die, hala nahi duten Osakidetzako medikuei eta erizainei, Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroko arduradun gisa gaitzeko aurretiazko borondateen agiri-ematea formalizatzeko. Gaitutako langileen erregistroaren sarbidea Eskaera onartu ondoren, aldeko ebazpena jasoko dute Nire Karpetan Formulario horiek ondo eta zure behar eta nahietara behar bezala egokituta betetzeko, irakur ezazu orri honetan dagoen informazioa, bakoitzari dagokion erlaitzean sakatuta. Azken aldaketako data:
Osasun-arloko langileentzat
Deskargatu daitezkeen eskaeren ereduak:
Atal honetan, Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroan (ABEE) azken urtean eta erregistroa sortu zenetik egondako aurretiazko borondateen agirietako (ABA) inskripzioei buruzko informazio estatistikoa eskuratu ahal izango duzu. Azken aldaketako data:
Datuak
Halaber, gainerako autonomia-erkidegoetako erregistroetan inskribatutako ABAekin alderatzeko moduko azterketak ikusi ahal izango dituzu.
Informazio hori guztia urtero eguneratuko da.Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroko inskripzioak. 2023. urtea
ARABA
BIZKAIA
GIPUZKOA
EAE
EMAKUMEAK
920
62,71%
3.172
64,63%
1.763
62,54%
5.855
63,68%
GIZONAK
545
37,15%
1.733
35,31%
1.055
37,42%
3.333
36,25%
EZ DA AGERI
2
0,14%
3
0,06%
1
0,04%
6
0,07%
1.467
100%
4.908
100%
2.819
100%
9.194
100%
ARABA
BIZKAIA
EMAKUMEAK
GIZONAK
EZ DA AGERI
GUZTIRA
EMAKUMEAK
GIZONAK
EZ DA AGERI
GUZTIRA
<45
70
7,61%
31
5,69%
0
0,00%
101
6,88%
156
4,92%
83
4,79%
1
33,33%
240
4,89%
45-65
461
50,11%
249
45,69%
2
100,00%
712
48,53%
1.543
48,64%
756
43,62%
0
0,00%
2.299
46,84%
66-75
235
25,54%
156
28,62%
0
0,00%
391
26,65%
948
29,89%
626
36,12%
2
66,67%
1.576
32,11%
>75
154
16,74%
109
20,00%
0
0,00%
263
17,93%
525
16,55%
268
15,46%
0
0,00%
793
16,16%
920
100%
545
100%
2
100%
1.467
100,00%
3.172
100%
1.733
100%
3
100%
4.908
100%
GIPUZKOA
EAE
EMAKUMEAK
GIZONAK
EZ DA AGERI
GUZTIRA
EMAKUMEAK
GIZONAK
EZ DA AGERI
GUZTIRA
<45
93
5,28%
48
4,55%
0
0,00%
141
5,00%
319
5,45%
162
4,86%
1
16,67%
482
5,24%
45-65
744
42,20%
421
39,91%
0
0,00%
1.165
41,33%
2.748
46,93%
1.426
42,78%
2
33,33%
4.176
45,42%
66-75
589
33,41%
380
36,02%
0
0,00%
969
34,37%
1.772
30,26%
1.162
34,86%
2
33,33%
2.936
31,93%
>75
337
19,12%
206
19,53%
1
100,00%
544
19,30%
1.016
17,35%
583
17,49%
1
16,67%
1.600
17,40%
1.763
100%
1.055
100%
1
100%
2.819
100%
5.855
100,00%
3.333
100,00%
6
100,00%
9.194
100%
ARABA
BIZKAIA
GIPUZKOA
EAE
ABEE-REN ARDURADUNA
738
50,31%
938
19,11%
1.744
61,87%
3.420
37,20%
3 LEKUKO (ESI)
597
40,70%
2.661
54,22%
276
9,79%
3.534
38,44%
3 LEKUKO
80
5,45%
913
18,60%
499
17,70%
1.492
16,23%
NOTARIOA
52
3,54%
396
8,07%
300
10,64%
748
8,14%
1.467
100%
4.908
100%
2.819
100%
9.194
100%
Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroko inskripzioak 2004tik 2023ra
Araudia
- 9/2024 DEKRETUA, urtarrilaren 30ekoa, Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa eta aurretiazko borondateen agiriak arautzen dituena.
- 415/2022 Errege Dekretua, maiatzaren 31koa , aurreko jarraibideen erregistro nazionala eta datu pertsonalen fitxategi automatizatua arautzen dituen otsailaren 2ko 124/2007 Errege Dekretua aldatzen duena.
- Agindua, 2018ko maiatzaren 11koa, Osasuneko sailburuarena, Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa kudeatzeko administrazio-unitateak zehazten dituena.
- 11/2016 Legea, uztailaren 8koa, bizitzaren amaierako prozesuan pertsonen eskubideak eta duintasuna ziurtatzeari buruzkoa.
- 147/2015 Dekretua, uztailaren 21ekoa, Euskadiko osasun-sisteman pertsonen Eskubideei eta Betebeharrei buruzko Adierazpena onartzen duena.
- 124/2007 Errege Dekretua, otsailaren 2koa, Aurretiazko Jarraibideen Erregistro Nazionala eta berorri dagokion datu pertsonalen fitxategi automatizatua arautzen dituena.
- 2003ko azaroaren 6ko Agindua Osasuneko sailburuarena, «Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroa» datu pertsonalen fitxategi automatizatua sortzen duena.
- 7/2002 Legea, abenduaren 12koa, Eusko Legebiltzarrarena, osasun arloko Aurretiazko Borondateena.
- 41/2002 Oinarrizko legea, Pazienteen autonomia eta informazio eta dokumentazio klinikoaren alorreko eskubideak eta obligazioak arautzen dituena.
Aurretiazko Borondateen Euskal Erregistroko administrazio-unitate zentralean:
- Eusko Jaurlaritzako Osasun Saila
- Donostia kalea, 1
- 01010 Vitoria-Gasteiz
- Telefono zenbakia 945 01 92 56
- Helbide elektronikoa: registrodevoluntadesanticipadas-san@euskadi.eus
Osasun Sailaren Lurralde ordezkaritzak:
(Arreta-zerbitzua, astelehenetik ostiralera, 9:00etatik 14:00etara)
- Arabako Osasuneko Lurralde Ordezkaritza
- Olagibel kalea, 38
- 01004 Vitoria-Gasteiz
- Telefono-zenbakia: 945 01 71 48
- Bizkaiko Osasuneko Lurralde Ordezkaritza
- Errekalde zumarkalea 39
- 48008 Bilbao
- Telefono-zenbakia: 944 03 15 00
- Gipuzkoako Osasuneko Lurralde Ordezkaritza
- Antso Jakitunaren kalea, 35
- 20010 Donostia-San Sebastián
- Telefono-zenbakia: 943 02 30 06
Azken aldaketako data: