Pedro Salinas
Pedro Salinas da 1927ko belaunaldiko
poeta nagusietako bat. Bi obra ditu batez
ere aipagarri : La voz a ti debida (1934, Zor
zaizun ahotsa) eta Razdn de amor (1936,
Maitasuna dela eta), espainiar poesia lirikoko
maitasunezko kantu ederrenetako bat.
Oso gutxik asmatu dute Salinasek bezala
amodiozko grinaren estutasuna eta sentsualtasuna,
oinazea eta estasia adierazten.
Pedro Salinas Madrilen jaio zen eta han
egin zituen ikasketak, letretako doktoregoa
arte. 1914tik 1917ra gaztelania irakasle
izan zen Sorbonan, bere ondotik Jorge
Guillenek hartuko zuen postu berean.
1915ean ezkondu egin zen, eta 1918an
irakasle postu bat hartu zuen Sevillako
unibertsitatean ; Luis Cernuda izan zuen han
ikasle. Cambridgeko unibertsitatean denboraldi
bat egin ondoren, Madrilen, Ramon
Menendez Pidal filologo ospetsuak Centro
de estudios historicos-en zuzentzen zuen
ikerlari talde bikaineko kide izan zen.
Garai horretakoak dira Salinasen literaturari
buruzko saiakera inportanteenak, gero
Literatura española del siglo XX (XX.. endeko espainiar literatura) liburuan
jasoko zituenak. 1933tik aurrera, Salinasek
antolatu zuen eta zuzendu, Santanderren,
Nazioarteko Unibertsitatea, atzerritar ikasle
eta irakasle asko erakarri zituena. 1936an,
gerra zibila hasita, Estatu Batuetara erbesteratu
zen. 1942tik 1945era Puerto Ricoko
unibertsitatean jardun zuen irakasle. Bizitzako
azken urteetan, bidaia asko egin zuen
Europan eta Hego Ameriketan zehar,
baina ez zuen sekula Espainiara itzuli nahi
izan. Borondatezko erbeste horretan, Bostongo hirian hil zen 1951. urtean. Haren
hilobia, Santa Magdalenako kanposantuan,
San Juan de Puerto Ricon, poetak hainbeste
maite zuen itsasoaren pafrean dago.
Hiru liburuk markatzen dute Salinasen
poesiagintzaren lehen aldia : Presagios
(1923, Zantzuak), Seguro azar(1929, Patu
ziurra), Fabula y signo (1931, Alegia eta
zeinua). Tituluak esanguratsuak dira : deskubritu
nahi da, bihotzaren, irudimenaren
eta adimenaren ahalegin bateratuaz, gauzen,
paisajeen, hirien, izakien, urtaroen, elementuen
barrukotasunean, izaki misteriotsu
eta dardarti bat, bizitza epelago baten
agindua, konzientzia baten zirriborroa, patu
baten iragarpena dena. Lehen hiru liburuotan,
oso soila da hizkera ; tonuak Juan
Ramon Jimenez-ena gogorarazten du. Aldi
berean, Proustengandik gertu dago egilea.
Izan ere, Salinas izan zen Prousten gaztelaniarako
lehen itzultzailea, eta haren lanak
inspiratua dirudi Vlspera del gozo (1926,
Gozamenaren bezpera) liburuko prosa
poetikoa.
Salinasen jeinua ordea maitasunaren
draman ageri da bete-betean : Zor zaizun
ahotsa (1934) eta Maitasuna dela eta (1936)
dira horren agergarri distiratsuenak. Zor
zaizun ahotsa poema luze bat da, amodiozko
grinaren sorrera, estasia eta maitaleen
banaketa berregiten dituena. Maitasunezko
poema liluragarria da, zoramenezko poema
; titulua Garcilaso de la Vegaren bertso
batetik hartua du, eta Shelleyren aipamen
batek osatzen du : "Thou Wonder, and thouBeauty, and thou Terror". Gaia gorputz maitatuaren
bilaketa da, haren irudi bakar eta
bestelakoarena, eta haren arima ezin iritsizkoarena,
pozean, liluran edo larritasunean
beti sumatua, eta beti haruntzago dagoena.Poema hau, guztiz ederra, samurtasuna eta
analisi zorrotz kupidagabea nahasten dituena,
aldi berean da bestearen errealitateari
buruzko hausnarketa, eta orobat da ahanzturari,
memoriari, ametsari eta bizitzari
buruzko hausnarketa, komunikazioari, presentziaren
eta absentziaren hausturari buruzkoa.
Konposizio patetiko batez bukatzen
da, alegoria moduko batean, maitale banatuen
itzal eldarniozkoak erakutsiz, berriz ere
beren maitasuna gauzatzeko desioak harturik
. Maitasuna dela eta liburuak nolabaiteko
distantzia markatzen du aurreko bizikizun
erdiragarri horri buruz. Baretu egiten
da maitasunezko kantua ; arrazoiak
ematen dio oreka, baina arrazoi hori emozio
hutsa da, asaldura menderatua.
Hiru liburuk osatzen dute Salinasen
azkenaldiko lana : El contemplado (1946),
Todo mas claro (1949), Confianza (1955).
Gaiak berriztatu eta zabaldu egiten dira, eta
gaur egungo munduari eta mundu horren
arazoei leku ematen zaie. Poema horietanederrena, El contemplado, osorik dago
itsasoari eskainia, "baretasunaren ispilu" den
horri, arima argiz eta bakez betetzen den
argitasunezko eta uhinezko itsasoari.
Irakasle lan oparoa egiteaz gainera,
kontalaria eta nobelagilea izan zen Salinas
(La Bomba increable [1950, Ezin sinetsizko
bonbaD, drama egilea, historialaria eta literatura
kritikaria, idazle frantsesen itzultzailea
. Salinasen talentuaren alderdi desberdin
horiek ezin dira banatu ordea. Denetan
ere analisirako ahalmen zorrotza
erakusten du, argitasunari buruzko ardura
miresgarria, maisu guztiz fin baten hizkeraren
erabilera, eta humanismoaren zentzu
sakona, beti ere betikotasunaren desioari
lotua.