Gizarte jakintza»Gizarte gaiak
Sistema sobietarra
Sarrera
Sozialismoak XIX. mendeko lehen hamarraldietan
egin zituen estrainako urratsak,
Industri Iraultza gizartearen eta ekonomiaren
egituretan eragiten ari zen aldaketei
erantzun beharrez hain zuzen. Lehen protagonistak
klase pribilejiatuen baitatik atera
ziren, eta haiek salatu zituzten kapitalismoakbiztanleen artean sortutako aldeak, klaseen
arteko desberdintasunak hain zuzen.
Pentsamolde liberalaz oso bestela, gizakiaren
izaera soziala azpimarratzen zuten, eta
irtenbide kolektiboak proposatzen zituzten.
Hastapenetako utopista haiei, edonola
ere, teoria bat falta zitzaien, bultzatzen ari
zirena eta bizi zuten errealitate konplexua
elkartu ahal izateko. Orduan, Marx-ek historiaren
kontzepzio materialista eta dialektikoagaratu zuen. Haren arabera, harreman
ekonomikoak dira historiako faktore
erabakigarria, eta historia bera, azken batean,
klase ekonomikoen arteko etengabeko
gatazka da. Gizakiak moldatzen du inguruan
duen mundua, eta munduak itxuratzen
du gizakia, behar berriak sortaraziz.
Halaz, Marx-ek sakon aztertu zuen kapitalismoaren
egitura eta funtzionamendua,
ongi ezagutzearren zeri egin behar zion
kontra.
Marx-en iritziz, gizarte sozialista ezartzeko
ezinbestekoa zen iraultza prozesu bat,
eta proletarioek funtsezko betekizuna izango
zuten horretan. Gainera, beste ideologo
sozialista batzuek ziotenez oso bestela, Sozialismoa
Kapitalismoaren baitan bizi izatea
ezinezkoa zela azaldu zuen (alienazioaren
teoria); halaz, proletarioen borroka
bultzatu zuen, sistema kapitalistaren aurka,
eta horretarako derrigorrezko iritzi zion alderdi
gisa antolatzeari.Lehenbiziko helburua proletarioek boterea
eskuratzea zen Marx-en iritziz, burgesiaren
estatu aparatua suntsitzea ondoren,
eta estatu berri bat ezartzea, langileriaren
diktadura hain zuzen; langileriaren
esku egongo litzateke gizartea eraldatzea,
eta sozialismorantz eramatea. Prozesu honek
aurrera eginez gero, hurrena gizarte
sozialista suntsituko litzateke, eta hertsaduran
oinarritu gabeko administrazio batek
ordezkatuko luke.
Marx-ek zioenez, gizarte burgesak eragindako
aldaketen azkena langile klasea
boterera heltzea izango zen; izan ere, gizarte
burgesaren garapenak, hain zuzen
ere, berez baitzekarren guztiz muturreraino
eramatea produkzio indarrek lortutako
erdiespenen arteko adostu ezina, eta era
horretan sortutako aberastasun horrexen
kontrola herri masek erabat galtzea. Kapitalismoa
gaindituz gero, gizakiak atzera
izango du aukera, bere ni alienatu hori
berreskuratzeko, klase menderakuntzatik
askatutako ordena arrazional baten baitan
betiere.
Pentsalari honen arabera, produkzio
baliabideak sozializatzea ekarriko zuen sozialismoak,
eta langile klaseak boterea eskuratzea;
halatan, gizabanako bakoitzak
egindako lanaren arabera jasoko zuen gizartetik.
Hala eta guztiz ere, egoera sozialista
pausu bat baizik ez da, kapitalismotik
klaserik gabeko gizartera, Komunismora,
iristeko bidean. Gizarte komunistan, gizaki
bakoitzak behar duena jasoko du, eta ondorioz,
langileen estatuak berak ere ez du
zertan existitu.
Pentsamolde sozialistak, inolaz ere, korronte
asko ditu. Hauek guztiak azaltzeko,
esan dezakegu sozialismoa doktrina multzo
bat dela, gizartearen antolaketan gizarte
klaseak suntsitu behar direla dioena, horretarako
aberastasunak berdintasunez banatuz;
gizarte honetan, gainera, botere politikoa
langileriaren eskuetan egongo da, eta
produkzio, truke eta banaketa baliabideak
kolektiboak izango dira.
Alabaina, Sozialismoaren baitan barne
borroka bat izan zen, sortu zen une beretik
(I. Internazionala 1864an izan zen), eta
sozialismoa gauzatzeko urratsek ez zuten
guztiz jorratu hasierako pentsamoldeak zehaztutako
ildoa.
Erreferentzia historikoak
Errusia sobietak baino lehen
Tsarren Inperioak eta mendebaleko
Europak bide desberdinak segitu zituzten
XIX. mendean zehar. Maila ekonomikoan
ez dago antzik, ezta maila politikoan ere.Izan ere, tsarren Errusian feudalismoa zen
indarrean, sistema politiko absolutista bat
alegia, eta tsarra bera zen guztiaren ardatz
nagusia. Elizaren eta estatuaren artean ez
zegoen bereizketarik, bilbe politikoak ez
zuen inolako koordinazio edo tinkotasunik;
hau da, oro har “anarkiaz apaldutako
despotismoa” zela esan daiteke.
Mendearen amaiera inguruan, I. Internazionalaren
ondotik hainbat alderdi sozialista
finkatu zen Europan. Aldi berean,
industrializazioak bere lehen pausoak egin
zituen Errusian, eta burgesia eta langileria
txiki bat agertu ziren. Erdi mailako klase
hauek eta tsarren sistema batera bizi zirela,
ezinbestean, mugimendu politiko bat
gertatu zen, 1905eko errebolta hain justu;
finkatutako boterearen kontrako altxamendu
iraultzaile bat izan zen, 1904an Japoniaren
aurkako gerran izandako porrotaren
ondorioz piztua. Tsarrak, gertakizunen
indarrak beharturik, konstituzio suerte bat
onartu behar izan zuen 1906an, bere botereari
halako muga batzuk ezarriz; konstituzioak
Duma edo Biltzar Legegilea sortu
zuen, tsarraren mendean inondik ere.
Hau da, absolutismoak moldatu behar izan
zuen, beste biderik ezean. Gauzak horrela
zirela, oposizioak gora eta gora egin
zuen, eta I. Mundu Gerran hartu zuen
gailurra –gogoan izan behar da, bide batez,
gerra urteetan izan zela II. Internazionala–,
Errusiari pobretasun eta ezaldi ikaragarria
besterik ez baitzion ekarri borrokak.
Horren guztiaren ondorioz, Iraultza
Sobietarra gertatu zen, 1917an; tsarrak
abdikatu egin zuen, eta aro politiko berri
bat abiatu zen.
Errusia sobietarra
Iraultzaren lehen unean, boterea bitan
banatuta zegoen: batetik botere legala,
Kerenski-ren behin-behineko gobernuaren
eskutan eta nagusiki mentxebikea zena,
eta bestetik egiazko boterea, Petrogradeko
–gaur egungo San Petersburgeko– Sobietaren
eskuetan; honen asmoa Biltzar bat
eratzea zen.
Behin-behineko gobernua gerran jarraitzearen
aldekoa zen, eta Petrogradeko Sobietak,
berriz, nahiago zuen bakea ahalik
eta bizkorren lortzea. Bion arteko borrokaren
unerik gogorrenetan, Alemaniatik heldu
zen Lenin. Hau boltxebikea zen, eta
sobiet errepublika bat sortzearen aldekoa,
banka eta jabetza pribatua nazionalizatuz
inondik ere.
Boltxebikeek tokian tokiko sobieten
boterea eskuratu zuten, eta hilabeteko
epean Biltzar Konstituziogilerako hauteskundeetarako
deialdia egin zuten; botoetatik
%25 lortu zuen Lenin-en alderdi komunistak.
Baina Herri Komisarioen Kontseiluak
eta Guardia Gorriek Biltzarra desegin zuten;
halaz, Sobieten Kongresua (parlamentua)
eta Herri Komisarioen Kontseilua (botere
exekutiboa) geratu ziren instituzio erreferentzia
bakartzat. Kongresu honek onartuko
zuen Errusiako Sobietar Errepublika
Sozialista Federatiboaren Konstituzioa.
Gobernuaren eginkizun guztiak
bakar bat ziren, eta hau burutzeko, agintaritza
zatiezina behar zen; oinarrizko botere
organoa Sobiet Gorena zen, ganbara bikoitzekoa,
bata baitzen Batasuneko Sobieta,
eta Nazionalitateen Sobieta bestea (egiturafederala). Ministro Kontseilua ere
sortu zuten, eta Estatu Buruzagitza kolektiboa,
Presidium deitua alegia.
Lenin hil ondoren Stalin-ek bereganatu
zuen boterea, eta Errusia Guztietako Sobieten
X. Biltzarrak erabaki zuen Sobietar
Errepublika Sozialisten Batasuna (SESB)
sortzea; honetan sartu ziren Errusia, Ukraina,
Errusia Zuria (Bielorrusia) eta Transkaukasiako
Errepublika, hiriburua Moskun
jarririk. Geroago Uzbekistan, Turkmenistan
eta Tadjikistan erantsi zitzaizkion. Lurraldearen
batasuna elementu nagusia zen, eta
halatan, hiritarrak sobietarrak ziren lehenik,
eta bigarren maila batean errusiar, tatariar,
uzbek, georgiar edo ukrainarrak.
Kontzepzio berri honek derrigorrezko
kolektibitateko eredua ezarri zuen, eta estatuak
sortu zuen industria astuna. Botere
nagusiak arautzen zuen, goitik behera, ekonomia,
eta bost urteko planak eta plangintza
finkatu zituzten. Estreinako aldiz, alderdi
bakarreko antolaketa politikoaren eredua
gauzatuko da, botere politikoaren kargu
guztiak hartu baitzituen alderdiak, politburo-aren
bidez kontrolatuz dena. Alderdia
eta estatua bat ziren, eta hark galdu
egingo zuen iraultza garaian izandako borroka
grina.
Stalin-en aldia 1953an amaitu zen, eta
Khrustxev izan zuen ondorengo. Honek,
kanpo harremanen mailan, Varsoviako
Ituna eratu zuen 1955ean, bertan bilduz
SESB, Polonia, Hungaria, Txekoslovakia,
AED, Errumania, Bulgaria eta Albania; bide
batez, Estatu Batuekiko bakezko bizikidetasuna
bultzatu zuen, eta hainbat erreforma
liberalizatzaile ere abian jarri. Edonolaere, garapen ekonomikoa bideratu bazuten
ere, erreforma horiexek eragin zioten boterea
galtzea.
Breznev-en garaian, berriz, konstituzio
berri bat onartu zuten, alderdi bakarra mantenduz
inolaz ere; alderdia, azken batean,
aparatu burokratikoaren eranskin bat zen,
karguak eskuratzeko plataforma bat eta,
beraz, sistema sobietarraren inmobilismoa
finkatzeko beste elementu bat.
Konstituzio berri honek Subiranotasun
Mugatuaren Printzipioa ekarri zuen.
Printzipio horren arabera, beste herrialde
batzuei dagozkien erabakiak har daitezke.
Maila ekonomikoan, lehengo garapenaren
bidetik erabaki liberalizatzaileak hartu zituzten,
bai merkatu harremanetan bai enpresaharremanetan, bidea jorratuz geroxeago
heldutako perestroika-ri.
Alabaina erreformen indarra ahul gertatzen
zen, egundoko burokrazia haren inertziagatik,
eta erreformatzaile ekonomikoen
eta burokrata kolektiboen arteko borrokagatik.
Halaz, herrialdeko ekonomia zeharo
geldotu zen, merkatu beltz izugarriaz
(honexek ezkutatu zuen, neurri batean,
ekonomiaren gainbeherako joera) eta lan
absentismo handiaz (kopuru ofizialen arabera,
%50ekoa izatera heldu zen); hauekin
guztiekin batera, botere taldeak eratuz
joan ziren, mafiak alegia, legez finkatutako
egituretatik kanpo inondik ere, eta elikagaiak,
ordezko piezak, etab. banatzen
aritzen ziren. Izan ere, botereari kontraegiten ez zioten bitartean, ez zuten inolako
arazorik topatzen legez kanpoko jardueran
segitzeko.
Buruzagi hau hil ondotik, epe labur bat
eman zuen gobernuak (Andropov–Txernenko),
neurriz gaineko gizarte eta politika
ustelkeria garbitzeko ahaleginetan (“diziplina
sozialismoa” hain zuzen). Alderdi
Komunistak erabaki garrantzitsu bat hartu
zuen, boterean Gorbatxov jartzea, hain
zuzen ere; honek aro irekiago bat ekarri
zuen, kanpora begira, eta bere helburu
gorena hurrena zen, Sobietar Batasunean
ekonomi jarduera pribatua arautzeko lege
bat onartzea. Errusiako bilbe instituzionala,
ordea, hondatuegi zegoen erreforma
iraultzaileak onartu ahal izateko (perestroika
edo berregituraketa, glasnot edo gardentasuna,
ekonomia liberalizatzea eta
estatista gazte eta prestatuak sartzea Gorbatxov-en
lantaldean). Gainera, Batasunaren
baitan geldirik-edo zeuden nazionalismoak
gora egiten ari ziren atzera, horixe
zioten behintzat historialariek, eta gerra
krudel eta amaigabeak etortzeko arriskua
handia zen.
Azaldutako horien guztien bidetik, Berlingo
Harresia 1989an erori zelarik eta
1991ko Estatu Kolpeaz, erabateko hondamendi
politikoa gertatu zen, Sobietar Batasunaren
desegite formala izanik azken
emaitza.
Sistema politikoa
Sistema politiko hau 1977ko Konstituzioan ageri da egituratuta. Berrikuntza nagusi bat badu Konstituzio honek, estatuaren definizioan langileriaren diktaduraren kontzeptua kentzea alegia, aurrerantzean herri osoaren estatutzat definituz (gizarte klaserik gabe hain justu); eta herria sobietarra da, sobietar nazionalitate guztiek bat eginik sortu baita.
Sistema politiko sobietarraren egitura-elementuak
Bilbe politikoaren antolaketaren oinarria
zentralismo demokratikoa da, hainbat
elementuz osaturik. Lehenik, organo guztiak
hautazkoak dira, eta hautesleen aurrean
kontuak eman behar dituzte; eta gehiengoa
gutxiengoaren gainetik jartzen da, eta organo
gorenak maila apalagokoen gainetik.
Bigarrenik, ez dago botere bereizketarik,
eta botere gorena Sobietak egikaritzen du.
Egiazko erabaki gunea Alderdi Komunista
da (hau da, ideologia marxista-leninista
nagusitu zen konstituzioan), berau baita
herriaren abangoardia eta sistemaren erdigunea.
Hirugarrenik, sindikatuak onartuta
daude Konstituzioan, eta estatuaren administrazioan
parte hartzen dute (egiaz, sinKerenski Moskuko geltokian. Kerenski Urriko iraultzaren
aurreko gobernuko lehen ministro izan zen. Boltxebikeek
iraultzaren kontrakoa zela leporatu zioten eta
Estatu Batuetara erbesteratu behar izan zen.dikatu bakarra zegoen). Eta laugarren eta
azkenik, finkatu egiten da Legezkotasun
Sozialistaren Printzipioa, hots, guzti-guztiak
legeen mendean daude; bide batez, erreferendumaren
formula sartuko da.
Ekonomi sistema sobietarra
Balioaren eta merkatuaren legearen
aurrean, plangintza sozialistak arautzen ditu
herrialdeko ekonomi magnitude nagusiak,
hala nola inbertsioa, kontsumoa, kanpo
merkataritza eta produkzioa.
Gizarte produktua lanaren arabera, hots,
soldataren bidez banatu beharrean, ekonomi
jardueraren hainbat alorretan baztertu
egingo da kapitalismoaren banaketa-arau
hori, banaketa sozial doakoa erabiliz, bai
osasunean, hezkuntzan, etab.; irizpide sozialak
dira nagusi, ez merkatu irizpideak.
Soldataren eginkizuna pizgarri materiala
izatea da. Laneko produktibitatea areagotzeko
modua da. Nolanahi ere, pizgarri
material hau ez dator bat teoria marxistarekin.
Lan harremanen esparruan, lan modu
oro onartuta dago, baldin eta ez bada beste
pertsona batekiko lan harremanik eratzen;
hau da, galarazita dago inork inor
soldata truke kontratatzea, ugazaba bakarra
estatua edo kooperatiba delako.
Metatze prozesua kontsumo ez-emankorreko
jardueretatik dator, eta lehentasuna
dute gizarte azpiegiturek, nekazaritzaren
teknifikazioak, eta langileen prestakuntza
tekniko eta zientifikoak.
Produkzio indarren izaera soziala da
produkzio moduaren oinarria, hau da,
produkzio adarren independentzia eta autonomia
gainditzea. Langileek bere bizimoduko
baldintzak kontrola ditzakete, eta
lehen-lehenik, produkzio baliabideak etaproduktuak inondik ere. Eta kontrol edo
nagusitasun honek berekin dakar, ezinbestez,
produkzio baliabideen jabetza pribatua
desagertzea. Beraz, produkzioa kolektiboa
da.
Konstituzio sobietarrak hiru jabetza mota
jasotzen zituen:
• estatuaren jabetza, esklusiboa gauza
batzuetan (lurrak, urak, naturako aberastasunak,
basoak, …) eta mistoa beste
batzuetan (estatuarena zein kooperatiba
edo langile taldeena izan zitekeen);
• jabetza kooperatiboa (kolkhoz), batez
ere nekazaritza eta zerbitzuei lotutako
kontuetan; eta
• jabetza indibidual pribatua, erabilera
eta kontsumo pertsonaleko ondasunetara
mugatua bera.
Egitura federala
Sobietar Batasuna oso estatu konplexua
zen. Nazionalitate eta etnia kopuru handiaz
gain, garapen ekonomiko, sozial eta kulturaletan
ere alde handiak zeuden batetik bestera.
Sare oso hau antolatzeko, SESBek egitura
federala prestatu zuen, 15 errepublika
federatuz, eta hauen baitako 115 lurralde
edo eskualdez; lurralde hauetako 20 errepublika
autonomoak ziren, beste 8 lurralde
autonomoak, eta 10 lurralde nazionalak.
Ukraina eta Bielorrusia, errepublika federatuak
biak, NBEko kideak ere baziren.
Ekialdeko Europako herrialdeei buruzko
aipamen bat eginez, esan beharra dago
hauetan sozializazioak hurrengo pausu
hauek eginez burutu zela: lehenik nazio
batasunerako behin-behineko gobernuak
ordezkatu zituzten, gehiengo komunistaz
osatutakoak jarriz; gero, Alderdi Komunistak
bat egin zuen tokian tokiko alderdi sozialistekin;
eta azkenik, aurkako taldeak
suntsitu zituzten. Bide batez, landa munduan
kolektibizazio eredu sobietarra aplikatu zuten,
ekonomiaren plangintza zentralizatuaz.
Sobietar Batasunera itzuliz, errepublika
federatuek Autodeterminazio Eskubidea
zuten onartua konstituzioan. Eta aipatu
behar da, gainera, munduko konstituzio
bakarra dela banantzeko eskubide hori
onartzen duena. Dena den, maila formalean
geratzen zen eskubide hori, zeren eta ez
baitzuen inolako lege mekanismorik finkatzen
eskubidea gauzatzeko; are gehiago,
aurrez aurre zuen zentralismo demokratikoaren
printzipioa, hau ere konstituzioan
jasoa, herrialdeko Sobietarekiko eta Batasuneko
Sobiet Gorenarekiko mendekotasun
bikoitza finkatzen zuena.
Forma aldetik, onartuta zegoen halako
subiranotasun bikoitz bat, organo federala
baitzen batetik, eta estatu federatuak bestetik,
baina Sobietar Batasuna zen Subiranotasunaerrepubliken esku uzten zuena.
Eta errepubliken eskumenak, egiaz, lege
federalak administratzeko eta betetzeko
besterik ez ziren. Urteak igarota, estatu federatuei
eskumen gehiago eman zitzaizkien,
aparteko egoerak zirela-eta batetik, eta administrazio
federala arintzeko bestetik.
Errepublika federatu bakoitzak bere
konstituzioa ere bazuen, bertako Sobietak
onartua; konstituzio horrek bat etorri behar
zuen Batasunekoarekin. Eta hala izan
ohi zen, zeren eta %80an errusiarraren kopia
hutsa baitziren.
Errepublika orok zuen bere ordezkaritza
parekidea Nazionalitateen Sobietean eta
Presidiumean, kide banaz. Ministro Kontseiluan
eta Sobietar Batasuneko Auzitegi
Gorenean ere parte hartzen zuten, hauetan
ere kide batez.
Sistema politiko sobietarraren antolaketa instituzionala
Botere politikoaren funtsezko organoa Sobiet
Gorena da, nazio sobieten ordezkariek
osatutako biltzarra alegia; honetatik sortzen
dira beste organoak, hala nola betearazlea,
judiziala eta legegilea. Ez dago botereak
bereizteko eta banantzeko printzipiorik.
Sobietean sartzeko modua hauteskundeak
dira, 5 urtean behin Sobiet Gorenean sartzeko
denean, eta 2 urtean behin, berriz,
sobiet lokaletan denean. Sufragio unibertsala
zen bidea, baina hautagaiak aurkezteko
aukera mugatua zegoen, zeren konstituzioak
onartutako erakundeek baizik ezin
aurkez baitzitzaketen, Alderdi Komunistak,
Gazteria Leninisten Batasunak, sindikatuek,
idazleek, eta gisakoek, adibidez. Halatan,
desagertu egin zen sistema demokratikoaren
ezaugarria den aniztasun politikoa.• Botere legegilea
Ganbara biko parlamentu bat da, Sobiet
Gorena alegia; ganbara honetako lehena
Batasuneko Sobieta da, sobietar guztien
interesak defendatzen dituena; sobiet horretako
kideak bozketa unibertsalaz hautatzen
dituzte, 300.000 biztanleko kide bat hain
justu. Bigarren ganbara Nazionalitateen
Sobieta da, eta errepublika federatuak, autonomoak,
…ordezkatzen ditu; diputatu
kopuruari dagokionez, errepublika federal
bakoitzak 32 ditu, 11na berriz errepublika
autonomoek, 5na errejioek eta bana lurralde
lokalek. Ganbara biak aldi berean hautatzen
dituzte, eta diputatuen agintaldia lau
urtekoa da. Boterez, denak berdinak dira.
Parlamentu honek du, eta berak bakarrik,
legegintzako boterea, eta berak erabakitzen
ditu aurrekontu legeak eta estatuaren
plan ekonomikoa.
Sobiet Gorenak kontrolatzen ditu Batasuneko
organo goren guztiak, eta ganbara
biek, biltzar komunean elkarturik, organismo berezi bat hautatzen dute: Sobiet Goreneko
Presidiuma.• Sobiet Goreneko Presidiuma
Honetan presidentea, hamabost lehendakariorde
(errepublika federaleko bana),
hogei kide, eta idazkari bat dira. Organismo
hau, ostean, estatu sobietarreko burua
da, eta Sobiet Gorenaren ordezkari iraunkorra.
Beraz, konstituzioari begiratuta, 37 kidez
osatutako talde bat da estatu burua, ez
pertsona bat.
Ostean, Presidium-ak bere ardurapean
du barne zein kanpo segurtasuna, herri
botereen funtzionamendua, legea betetzea,
buruzagi militarrak izendatzea, eta grazia
edo barkamen eskubidea gauzatzea. Erabaki
guztiak sufragioz hartzen ditu. Estatuaren
barne zein kanpo ordezkaritza ere bere
gain du. Eta ordezkatze eginkizun honek
pertsona baten beharra duenean, presidenteak
betetzen du.
Presidium-ean datza Sobiet Gorenaren
subiranotasuna, bi ganbarek saiorik egiten
ez duten bitartean (urtean hamaika hilabetez
hain zuzen); ministroak izendatzen ditu
(Ministro Kontseiluko presidenteak proposaturik,
eta betiere Sobiet Gorenak izendapena
onartzearen mendean), eta gerra
egoera aldarrika dezake.
• Botere eragilea
Ministro Kontseiluari dagokio (1946
baino lehen, horren izena Herri Komisarioen
Kontseilua zen). Ministroak izendatzeko,
arau konstituzional batzuk bete behar
dira. Kide kopuru handikoa da, ezen Kontseiluak
du herrialdeko ekonomiaren zuzendaritzaren
ardura (izan ere bada ikatzaren
ministerio bat, nekazaritzako makinena, …).
Hain kopuru handiaren eraginez, MinistroKontseiluaren Presidiuma sortu zen (kabinete
murriztua inondik ere), eta honen
presidentea da gobernuburua (ez estatuburua).
Alderdi Komunistaren eginkizuna
Alderdi hau zen legezko bakarra SESBen.
1970ean 14 milioi kide inguru zituen, eta
Gazteria Komunistek (Komsomols) beste
24 milioi zituen. Alderdiaren antolaketa nahikoa
konplexua da, eta lurralde eta ekonomi
errejimen bat du oinarri. Alderdi Komunistaren
Biltzarra da organo gorena; gutxienez
lau urtean behin biltzen da, eta Batzorde
Zentrala aukeratzen du. Honek,
bere aldetik, Buro politiko bat eratzen du,
Politburo delakoa hain zuzen, biltzarren arteko
epean Batzorde Zentralaren eginkizunak
betetzeko; gero Idazkaria dago,
ohiko kontuak eramateko, eta Alderdiaren
Kontrol Batzordea, barne diziplinaren ardura
duena. Eskema berari jarraituz antolatzen
dira eskualde, lurralde edo errepublika
federatuetako alderdi-erakundeak.
Egiturak egitura, eta botere guztiak izaera
demokratikoko bide batzuei jarraituz banatu
arren, botereok Alderdiko kideen eskutan
ziren, zeren eta Alderdiak biltzen baitzituen
herrialdeko indar bizi guztiak (hautesleetatik
%10). Gauzak horrela, hierarkia
politiko konstituzionala eta Alderdiko hierarkia
ia-ia gauza bera ziren, eta Ministro
Kontseiluaren Presidiumak, kabinete murriztu
horrek alegia, eta Alderdi Komunistako
Buro politikoak apenas zuten alderik.
Are gehiago, garai batean, Ministro Kontseiluko
Presidentea eta Alderdiko Lehen
Idazkaria (Idazkari Orokorra 1966az geroztik),pertsona bera zen. Ikusten denez, sistema
pertsonalista zen zeharo.
Beraz, eta azaldutakoaren bidetik, esan
daiteke SESB errejimen demokratiko batez
bizi zela, konstituzioari dagokionez, baina
askatasun publikoak gogoan hartuz gero,
oso bestelako egoera ateratzen da ondorioz.
Interes orokorraren izenean, eta sobietek
eratutako ekonomia eta gizarte eraikina hondora
joan ez zitezen, buruzagi sobietarrek
nabarmen murriztu zituzten askatasunak, eta
ideologia zorrotzaren bidera itzuli ziren, “Stalin
gabeko stalinismora” hain zuzen. Bizitza
publikoaren alderdi antiliberal horixe
izan da mendebaleko kontzientzia politikoei
gutxien gustatu izan zaiena, nahiz eta onartu
horixe zela ordaindu beharreko prezioa,
bakea eta gizarte aurrerapena lortzeko.
Sozialismoa gaur
Txinak eta Kubak ere ongi erakusten
dute sozialismoa, egiaz gauzatzean, erabat
urrundu dela sorburu duen ideologiatik.
Izan ere gainbeheran doaz, eta dagoeneko
Txina hasia da merkatu ekonomiarako lehen
pausuak egiten.
Txinako biztanleak ez datoz bat bertako
sistema politikoarekin, eta iraultza intelektualaren
eta ekonomikoaren aldeko borrokan
ari dira (Tian’anmen). Pobrezia nagusi da.
Kubako kasua berezia da. Oso herrialde
txikia da, eta nabarmen dago kanpora
begira, baina Estatu Batuekin duen harreman
txarraren eraginez herrialde sozialistekin
jardun behar du merkataritza garatzeko;
bitartean, herrialde kapitalistetako gero
eta enpresa gehiago sartzen ari da bertan.
Merkatu harremanak izan badira, baina produktuen
banaketa soziala dute muga.