Gizarte jakintza»Gizarte gaiak
Kultura
Kultura definitzen
Gizarte bateko pertsonei normala iruditzen
zaiena litekeena da gauza bitxia izatea
beste gizarte batekoentzat. Egintza berak
esanahi ezberdinak eduki ditzake gizarte
batean ala bestean. Gizarte bateko kideak
normalean ez dira jabetzen sinesteak eta
ohiturak dituztela beren portaeran. Bizitzako
esperientzien ondorioz, arau eta erabide
multzo bat antolatzen dute pertsonek
beren premiei aurre egiteko. Arau eta erabide
multzo honi, eta arau eta erabide horiek
arrazoizkotzen dituzten ideia eta balio
sailari deitzen zaio kultura. Kontzeptu soziologiko
gehienek bezala, kultura berbak
ere esanahi bat baino gehiago du: hizketa
arruntekoa eta soziologikoa, batez ere.
E.Tylor-ek (1871) kulturaz eman zuen
definizio klasikoak honela dio: «Kultura.... izakiak gizarteko kide gisa bereganatzen
dituen ezagutzak, sinesteak, artea, morala,
legeak, ohiturak eta beste hainbat gaitasun
biltzen dituen konplexu bat da». Argiago
esanda, kultura gizarte bateko kideek
sozialki ikasi eta berdin duten guztia da».
Gizabanakoak gizarteko oinordekotzaren
atal gisa hartzen du kultura, baina aldi berean,
sar ditzake kulturan hurrengo belaunaldien
oinordekotzaren atala osatuko duten
aldaketa eta berrikuntzak ere.
Kultura kontzeptuaren baitan bereiz
daitezke kultura materiala, alde batetik, eta
kultura ez materiala, bestetik. Kultura ez
materiala jendeak erabiltzen dituen hitzek,
ideiek, usadioek eta sinesteek, eta jarraitzen
dituen ohiturek osatzen dute. Kultura materiala
gizakiek egindako objektuek osatzen
dute, tresnek, altzariek, automobilek, eraikuntzek,
ubideek, bordek, errepideek, zubiek,
jendeak eraldatu eta erabili duen edozein
gai fisikok, alegia.
Kultura eta gizarte hitzak nahasian erabiltzen
dira sarri, baina ez dute esanahi bera.
Kultura, hain zuzen, arau eta balio sistema
bat da; gizartetzat, berriz, giza talde gutxi
asko independente, iraunkor, toki batean
kokatua, kultura bera duena eta bere elkargorik
gehienak talde horren barruan
dauzkana hartzen da. Gizartea pertsonez
osatutako instituzio bat da, bere harreman
egiturarekin. Kultura, pertsonek duten arau
eta balio sistema antolatu bat da. Bi kontzeptu
hauen arteko mugak ez dira, beraz,
zehatz-zehatzak.
Kultura arau sistema gisa
Kulturak bere baitan gauzak egiteko
erak hartzen dituen aldetik, kultura normatiboa
dela esaten da, portaera arauak ezartzen
dituela, alegia, beste era batera esanda.
Pertsona bat agurtzeko, eskua luzatzen
diogu; keinu horrek, ordea, gure kulturan
du zentzu hori.
«Arau» edo norma hitzak bi esanahi izan
ditzake. Arau estatistikoa lehenengoa, errealitatean
existitzen denaren neurri den zentzuan;
arau kulturala bestea, hala izango
dela espero denaren kontzeptu bat da. Batzuetan
arau estatistiko horri kultura «erreal»
deitzen zaio, eta kultura araua, berriz kultura
«ideal» gisa hartzen da. Jende askok ez ditu
bereizten arauaren bi zentzuok. Arau estatistikoa
portaera errealaren neurria da, onesten
ala gaitzesten den adierazi gabe. Kultura
araua, berriz, espektatiba multzo bat da portaeraren
gainean, kultura irudi bat, alegia,
jendeak nola jokatzen duen suposatzen duena.
Arau horien sistema landua da kultura
normalean uste eta espero diren sentitzeko
eta jokatzeko erak, beraz, gizarte bateko kideek
oro har ezagutzen eta normalean betetzen
dituztenak. Arau horiek era askotakoak
izan daitezke eta neurri askotan bete ere,
bete daitezke, ondoko sailkapenean ikusten
den bezala. Kontzeptu hauetako gehienak
1906an argitaratutako Folkways liburuan biribildu
zituen William Graham Sumner
soziologoak.
Sinboloa beste zerbaiten ordezko gisa
balio duen edozer gauza da. Hitz eta
zenbaki guztiak sinboloak dira, baina sinboloak
dira, orobat, ukabila tinko jasota,
mailu eta igitaia, edo gurutzea. Sinboloak
oso garrantzitsuak dira «Jaungoikoa», «Justizia»,
«Abertzaletasuna» eta horien gisako
kontzeptu abstraktuak uler ditzagun. Kontzeptu
hauek zailak direnez ulertzeko, ulergarria
den beste zerbaitekin konparatzen
ditugu. Horrela, ekialdeko erlijioetan, «hirugarren
begia» gogo edo buru irekitasunaren
sinboloa da. «Emakume batek eusten
duen justiziaren balantzak» mendebaldeko
legeen sistemaren oinarrian dauden ideia
eta sentimenduak adierazten ditu. Sinboloek adierazten dituzten ideien nolabaiteko
antza izaten dute. Txoriak edo usoak,
adibidez, askatasunaren adierazgarri dira,
edonora joan daitezkeelako. Sinboloek
beren adieraziarekiko nolabaiteko antza
izan behar duten arren, ezin daitezke adierazia
bera izan. Ondorioz, sinboloen erabilerak
berak baldintzatzen ditu sinbolizatzen
diren gauzak ikusteko izan dezakegun
modua.HizkuntzaHizkuntza du gizonak bere sinbolo
multzo garrantzizkoena. Hizkuntza ikastea
gizakiak berez duen gaitasuntzat hartzen da
(N. Chomsky, 1965). Hizkuntzari esker iristen
dute gure kulturako ideiek, balioek eta
arauek beren adierazpen osoa. Kultura adierazteko
beste modu asko ere badiren arren,
margotzea, musika, eskultura eta dantza,
adibidez, hizkuntza da adierazpen hori gauzatzeko
behar den malgutasun eta zehaztasuna
duen modu bakarra, gizakiek uler
ditzaketen gauzarik konplexuenak ulerrarazteko
balio dezakeen modu bakarra. Izan
ere, hizkuntzarik gabe, giza pentsamendu
gehiena ez litzateke posible izango. Hizkuntzari
esker ikasten dute haurrek beren gizarteak
nola ulertzen duen mundua, iragana
eta etorkizuna. Guraso, irakasle eta lagunengandik
entzundakoaren arabera dakite
zer espero den haiengandik. Beraz,
hizkuntza funtsezkoa da gizarte antolaketarako.
Hizkuntza da beste edozein sinbolo
sistemaz gainetik, kultura sortu eta zabaltzeko
bide ematen digun baliabidea.Hizkuntzaren jatorria
Hizkuntza gure bizitzaren parte handi
bat delarik ere, inork ez daki nola sortu zen.
Teoria asko daude horren inguruan. Batzuen
iritzian, izadiko soinuen imitaziozko
onomatopeiak, edota minak edo grinak
eragindako hotsak izan zitezkeen hizkuntzaren
hasikinak. Teoriarik sinesgarrienaren
arabera, lehenengo gizakiek keinu sistemak
zituzten gauzak izendatzeko, eta haiez hasi
ziren baliatzen esangura berriak adierazteko.
Keinuek hasieran esangura finkoa izango
zuten; sistema horiek hizkuntza bilaka
zitezen gizakien arteko eraginak berak eragingo
zuen, ehizak eta elkarrekin egiten
ziren bestelako jarduerak, adibidez. Hizkuntza
‘baliabide’ aurreratuagoak zituzten taldeek
aukera gehiago zuten bizirik irauteko
hizkuntza baliabide gutxiago zutenek baino.Hizkuntzaren eta kulturaren arteko
erlazioa
Hizkuntza bateko hiztegiak, hizkuntza
hori darabilten hiztunen ingurugiroa eta
kultura ere islatzen ditu. Eskimalek, adibidez,
20 hitz baino gehiago dituzte elurrari
dagozkionak adierazteko. Hizkuntzalari eta
giza zientzialari batzuek argudiatu izan
dute, hizkuntzen arteko ezberdintasunek
hiztunen premia eta ingurugiroa islatu ez
ezik, haien mundu ikuskera eratu egiten
dutela. Edward Sapir-ek eta Benjamin Lee
Whorf-ek (1941) garatu zuten hipotesi
hau, eta haien izenez «Sapir-Whorf hipotesia»
deitu ohi da. Sapir eta Whorf-ek esaten
zutenez, pentsamenduak eta hizkuntzak
lotura estua dute; eta horrenbestez hizkuntza
bateko hiztunen mundu ikuskera
hizkuntza batekoek dutenaren desberdina
izango da. Whorf-ek, denboraren adierazpena
dela-eta, ingelesen eta hopi indiarren
arteko ezberdintasunak ekartzen ditu adibide
gisa: Ingalatarrakoek iragana, oraina eta
etorkizuna, neurketa objektiboak erabiltzen
dituzte denbora neurtzeko. Hopi indiarrek,
berriz, beste bide batzuk dituzte gertakizunek
denboran zehar dituzten erlazioak
azaltzeko. Baina ez dute denbora neurtzen.
Whorf-en ustez, horrela uler daiteke gure
artean idazkiak, egutegiak eta historia bere
gordetzeko dugun joera. Sapir-Whorf hipotesiaren
esanahia, beraz, hau da, zentzurik
estuenean: «Mundu erreala, talde
baten hizkuntz ohituren gainean eraikitako
errealitate zabala da»... gure gizartearen hizkuntz
ohiturek interpretazio aukera jakin
batzuk eskaintzen dizkigutelako ikusten eta
entzuten ditugu gauzak ikusten eta entzuten
ditugun bezala. Hau da, errealitateaz
gogoeta egiteko modu jakin batzuk inposatzen
dizkigu hizkuntzak, ezin baitira bestegogoeta modu batzuk hizkuntza horretan
adierazi. Eskimalen elurra deskribatzeko
duten hiztegi aberatsa da adibide bikaina,
elurraren ezaugarri bakoitza adierazteko
hitz bana baitute. Hitz generikoak edo
abstraktuak ez erabiltzea litzateke hori, ordea;
gosaria esan ordez, hura osatzen duten
gai guztiak aipatzea: kafesnea, ogi
errea, gailetak eta abar… Hipotesi hori muturreraino
eramanda, gehiegizko garrantzia
ematen zaio hizkuntzari giza pentsamenduaren
eratzaile gisa. Baliteke beste hizkuntza
batek ez izatea eskimalek igluak
egiteko elurra adierazteko erabiltzen dituzten
hitzik, baina nahiko malgua izango da
ideia hori berori beste era batera adierazteko.
Hipotesi hori malguago har daiteke, hala
ere: hizkuntzak aldez aurretiko modu batzuk
ematen dizkigu errealitatea interpretatzeko,
baina ez du horren eragin erabakigarria.
Jendeak hizkuntza erabiltzen duenean,
hizkuntza hori aldatu eta beste modu
berri batzuk erabil ditzake nahi besteko
esperientziak eta gogoetak adierazteko.
Hizkuntza kulturatik kulturara ez ezik,
gizarte beraren barruan taldetik taldera ere
aldatzen da. Jendearen hizkera klase sozioekonomikoaren
arabera eta baita generoaren
arabera ere desberdina izaten da
(Bernstein, 1959).BalioakBalioak gizarte jakin batean ongiari ala
gazkiari buruz, nahi izatekoa denari ala arbuiagarri
denari buruz jendeak berdin dituen
ideiak dira. Balioak gizarte baten helburueta idealei buruzko ideia abstraktuak
dira. Balioek karga afektibo bat izaten dute
eta giza portaeren justifikazio oinarriak dira.
Kultura baten funtsezko balioak, sinbolo
sistemen bitartez, helduengandik umeengana,
eta helduengandik helduengana hedatzen
dira. Hau da, folklore, mitologia, arte
edo ikuskizunen bitartez jasotzen ditugu
kulturaren balioak. Sinboloak bezala, balioak
ez dira existitzen berez eta zein bere
aldetik. Elkarrekin loturik agertzen dira, arau
batu bat osatuz: aitatasuna, ausardia, indar
fisikoa, babes emailea lotzen dituen multzoa,
adibidez. Kultura baten balioak binaka
agertzen dira, hau da, positiboaren ondoan
negatiboa (ausardia/koldartasuna). Baina,
nola daude erlazionaturik balioak izatez den
portaerakin? Bi ikuspegi daude honi buruz,
eta ez datoz bat:• Batzuen iritzian, balioek portaera
moldatzen dute. Teoria honen arabera, oinarrizko
balioak oso goiz barneratzen ditu
gizakiak. Beraz, balioak finkoak dira, portaera
aukeratzeko eta jarrerak eratzeko gidoi
batek bezala funtzionatzen dute.• Beste teoriak balio sorkuntzari ematen
dio garrantzia. Teoria honen arabera,
ohitura sozialak berez eratzen dira aldi jakinetan
gizarteen baitan. Ohitura horien
iraupena ulertzeko, eta agian berez arrazionalak
ez direlako susmoa ezkutatzeko, azalpen
abstraktuak asmatzen ditu jendeak.
Bestela esanda, burutapen soilak dira balioak;
eta haiez ematen diren azalpenek
beharrezkotzat eta komenigarritzat pintatzen
dituzte ohiturak.Ikuspegi biek dute beren egia partea:
ezagutzen diren gizarte guztiek dituzte oinarrizko
balio batzuk, baina, beste alde
batetik, balioak ez dira garatzen egun batetik
bestera. Eguneroko portaeraren bitartez
eratzen, indartzen eta aldatzen dira.
Zentzu honetan, esan daiteke balioen aurretik
dela portaera, eta aldi berean portaerak
balioak estaltzen dituela eta alderantziz,
balioek portaera estaltzen dutela. Beste era
batera esanda, balioek badute eragina portaeran
eta baita alderantziz ere.
Gizakiak egoera jakin batean izango
duen portaera, pentsakera edo sentierari
buruzko espektatiba multzo bat da araua.
Era eta maila askotako arauak bereiz daitezke:
• Folkways, ohiturak edo herri
usantzak: badira arau batzuk, hautsi arren
ondorio larririk ez dakartenak. Gizarte ohiturak
edo folkways-ak dira, gizartean onartuta
dauden portaerak. Agurtzeko moduak,
adibidez.
• Tradizioak edo moreak: beste arau
batzuk sakratutzat hartzen dira, taldearen
ongizaterako nahitaez jarraitu beharrekotzat.
Ongiaren eta gaizkiaren ideia hauek moreak
deitu ohi dira; onari eta txarrari dagokienez,
gauza batzuk agintzen eta beste
batzuk debekatzen dizkiguten ideia indartsuak
dira. Arau hauek apurtzeak ondorio
larriak ekartzen ditu. Adibideak: hiltzea,
intzestua, kanibalismoa. Moreak asimilatu
egin behar dira. Oso-osorik barneratu direnean,
portaera kontrolatzen dute eta psikologikoki
oso zaila bihurtzen dute debekatutako
ekintzarik burutzea, hau da, emozionalki
funtzionatzen dute, eta ezinezko
bihurtzen dute arau horiek haustea.
– More eta folkwaysen arteko desberdintasuna:
folkways-ak, portaeraren
arautzat hartu ordez haren arautzaile gisa
hartzen baditugu, moreaz ari gara. Gizarte
ohitura guztiek, neurri batean gutxienez,
kontrol sozial gisa funtzionatzen dute. Folkways-ak,
taldearen ongizatearen eta ‘ongi’
eta ‘gaizki’ dagoenaren estandarrari dagozkionez,
more bihurtzen dira. Derrigorrezkotasun
horren azalez estalita ere, tabu bezala
ikusten ditugu (intzestua).
– Moreen joera kontserbadorea:
more berdinak dituen taldeak, beti ikusiko
ditu more horiek bidezko. Taldearen esperientzia
garrantzitsu batean oinarritzen baitira.
Baina esperientzia hori tradizio bihurturik
eta estereotipaturik dago, eta gizartean
nagusi diren interesek faltsuturik askotan
(jatorria faltsutu egiten dute interesek). Beste
alde batetik, moreak itxuraz baizik ez dira
finkoak, poliki-poliki aldatuz joaten baitira.
Adibidez, emakumeen jarduerarekikozeuden ‘moreak’, izan diren aldaketen ondorioz,
desagertuz joan dira.
Moreak gizarte bizitzan: moreek
gure portaera indibidualaren parte handi bat
baldintzatzen dute. Mundu soziala bultzatzen
eta mugatzen dute, gizabanakoengan
etengabe presioa eraginez (sexua, klasea,
komunitatea.…). Moreek gizabanakoa taldearekin
identifikatzen dute. Norbanakoa
gizartearen portaerara moldarazten dute eta
bere kideekin bat egitean nortasuna eratzen
dio. Azkenik, moreak elkartasunaren babesle
dira. Batasun/sistema sozial bakoitzak
bere moreak ditu. Sexu, adin, klase, talde
ororentzat, familiatik nazioraino, badira
zehazki dagozkion moreak. Talde bakoitzaren
moreek taldearen elkartasuna manten
dadin laguntzen dute. Talde guztiak,
ahalik eta elkartasun handiena lortzeko,
partaideengan moreek duten eragina indartzen
ahalegintzen dira. Baina zenbat eta
konplexuagoa gizartea, orduan eta ahulagoa
izaten da moreen indarra ere. Aldiz,
nekazari komunitateetan askoz indartsuagoak
izaten dira.
Folkways eta more multzo batzuk garrantzitsuagoak
dira beste batzuk baino;
familia eratzeko moduari eta haurren hezkuntzaridagozkionak, adibidez, garrantzitsuagoak
dira beste eginkizun askori dagozkienak
baino. Oinarrizko jarduerei dagozkien
folkways eta moreak gizarte instituzioetan
gorpuzten dira. Instituzioak, eredu
arautzaile gisa, gizarteak gizabanakoen
portaeran inposaturiko egitarau gisa defini
daitezke. Gizabanakoak aurkitzen duen
lehenengo instituzioa hizkuntza da. Hizkuntza
da funtsezkoena, gainera, beste instituzioak
(ondoren aipatzen direnak) hizkuntzaren
eredu arautzaileen gainean eratzen
baitira. Gizarte konplexuenetan «oinarrizko»
bost instituzio daude: familia, erlijioa,
gobernua, hezkuntza eta ekonomia
jardueraren antolakuntza.
Instituzioek oinarrizko ezaugarri hauek
izaten dituzte: kanpoko errealitateak izatea,
objektiboak eta hertsatzaileak izatea.Instituzioen eta folkways-en arteko
desberdintasuna: gradu desberdintasuna
da, hau da, derrigorrezkotasunari dagokiona.
Horrez gainera, instituzioak onarpen
definituago bat izaten du. Adibidez: ezkontza
instituzio bat da; eztei bidaia edo eztei
bazkaria, berriz, folkways litzateke, ala instituzio?
Instituzio hitzak, era berean, giza
harremanen urruntasuna azpimarratzen du
(harremanak ez dira pertsonalak/hurbilak).
Aldiz, ohituraz ari garenean, jendeak, harreman
pertsonalen bidez, elkarrekin egiten
dituen gauzez ari gara. Instituzio esaten
denean, kontrol sistema batekin lotzen dugu
haren esanahaia. Horregatik, bada, ohiturak
aldatzen badira ere ez gara kezkatzen
asko-asko, janzteko ohiturak edo agurtzeko
moduak aldatzen direnean, adibidez.
Aldiz, ‘jabetza’ edo ‘ezkontza’ instituzioak
aldatzeko arriskuan daudela susmatzen
bada, oso kezkatzen da jende asko.Ohiturak eta legeakOhiturak denborak ezarritako usadioak,
hau da, portaera egokitzat onarturik
dauden egintzak dira. Adibidez: lan edo
aisia ohiturak; erlijioaren erritoak. Ohitura
hauek, moreak kontrolatzen ditu eta taldearen
iritziak ezartzen duen presioan oinarritzen
dira.
Legeak aginpide politikoak ezartzen
dituen arauak dira. Legeen derrigortasuna
Estatuak bermatzen du. Lege batzuek moreek
duten zigor moral berbera izan dezakete,
baina beste batzuek ez dute inolako zigor
moralik; hilketaren aurkako legeak,
adibidez, badu zigor hori, hilketa gertatzea
taldearen ongizaterako txarra delako. Gizarte
konplexuetan, eta batez ere, sistema
politikoa oso garatua duten gizarteetan, legeak
dira nagusi. Aldiz, gizarte primitiboetan
ohiturek arautzen dute gizakien portaera.
Kultura aztertzen
Kultura ez da ohitura eta tradizio multzo
bat soilik; portaera sistema antolatu bat
da. Ikus ditzagun kultura antolatzeko era
batzuk.Kultura aniztasuna
eta kultura unibertsaltasunaKultura bakoitza besteen desberdina
da, baldintza fisiko eta sozial jakin eta
bakar batzuetara moldaturik baitago. Baina
antropologoek egindako ikerketa
konparatiboek erakutsi dutenez, oinarri
berdin asko izaten dituzte kulturek, bai
gizarte egiturari bai kultura esangurari dagokienez.
Oinarri hauei kulturazko unibertsal
deitzen zaie. Gizarte guztiek giza edo
izadi muga berberak dituztelako gertatzen
da hori. Adibidez: ezkontza eta familia
(zentzu zabal batean, ez mendebaldeko
zentzu hertsian); gizarte guztiek senideen
antolakuntza bat behar dutelako, haurrak
hezi behar dituztelako, lan banaketa bat
beharrezkoa da.EtnozentrismoaSumner-ek (1906), honela definitu zuen
etnozentrismoa: «Norberaren taldea gauza
guztien erdigunea eta gainerako taldeak
neurtzeko eredua den ikuskera». Formaltasun
gutxiagoz esanda, talde orok bere kultura
besteena baino hobea dela uste izateko
duen ohitura da etnozentrismoa. Etnozentrismoak,
hain zuzen, gure kultura bihurtzen
du guztien eredu, beste kultura
guztiak neurtzeko eta on diren ala txar diren
erabakitzeko; eta horren arabera iriztendiegu aurrerakoi ala atzerakoi, itxurazko
ala itxuragabe, gurearen antzeko ala
ezberdin diren heinean. Hala, ezagutzen
diren gizarte, talde eta ia gizabanako guztiengan
aurkitzen den giza jarrera unibertsal
bat da etnozentrismoa.Kultura erlatibismoaKultura erlatibismoaren arabera, ezaugarri
baten funtzioa eta esanahia beronen
ingurugiro kulturalari lotuak daude. Ezaugarri
bat ez da ez ona ez txarra berez. Funtzionatzea
dagokion kulturan nolakotzat
hartzen den, halaxe izango da ona ala txarra.
Kultura erlatibismoaren kontzeptuak ez
du esan nahi ohitura guztiak neurri berean
direnik baliozko, eta ez du esan nahi, ezta
ere, ohitura arriskutsuak ez daudenik.
Inoiz, salatu izan zaie soziologoei moraltasunari
azpia jaten diotela beren kultura
erlatibismoaren kontzeptu horrekin,
haien esana baita ia edozer gauza ona dela
lekuren batean. Ona eta txarra gizarte konbentzioak
besterik ez badira, nahi den guztia
egin daiteke. Okerra da hori. Ia egia da
dena dela ona lekuren batean, baina ez leku
guztietan. Kultura erlatibismoaren puntu
nagusia honako hau baita: ingurumen jakin
batean ezaugarri batzuk onak direla,
ingurumen horretan ondo funtzionatzen
dutelako, eta beste ezaugarri batzuk, berriz,
txarrak direla, kultura horren beste atal
batzuekin ezin adostuzkoak direlako. Esan
nahi baita kultura batean osagaiak integratuta
egoten direla, eta osagai horiek elkarrekin
ongi egokituak egon beharra dutela,
gizakiaren premiak behar bezala beteko
badituzte.Azpikulturak
eta kontrakulturakGizarte moderno guztietan izaten dira
konplexu berak, gizarte horretako gainontzekoek
partekatzen ez dituztenak, dituzten
pertsona taldeak. Azpikultura bakoitzak
dauka bere hiztegi berezia, arrotzen aurka
mundu berezi bat zaintzeko balio diona.
Instituzioek instituzioetatik kanpora aurkitzen
ez diren portaera arauak sortzeko joera
dute; eskolako kultura edo lantegiko kultura
esamoldeek portaera arauzko konplexu
bereziak adierazten dituzte.
Gisa horretako arau multzoak, gizartearen
kultura orokorrarekin elkarlotzen direnak
eta, halere, hartatik bereizten direnak,
azpikultura deitu ohi dira. Azpikulturak
garrantzitsuak dira, gizarte konplexu bakoitzak
ez baitu izaten kultura bakar eta uniforme
bat; ezaugarri eta konplexu gune
berbera izaten dute, hala ere, era askotako
azpikulturaz gainera.Kultura nagusi menderatzaileari biziki
kontrajarririk dauden azpikulturei kontrakultura
esaten zaie. Gogoan hartu beharko litzateke
kontrakultura batek kultura menderatzailearen
arauetako batzuk baztertzen
dituela, baina ez guztiak. Kontrakulturek
gizarte aldaketa asko eragiten dituzte. Aldaketa
horien kausa diren ala dagoeneko
gertatzen ari diren aldaketak islatu besterik
ez ote dituzten egiten, eztabaidatzeko gauza
da. Edozein kasutan, gaur egungo kontrakulturen
zenbait jokabide «eskandalugarri»,
guztiz txertaturik egongo dira biharko
kultura arauetan.Kultura integrazioaKultura baten ezaugarriak elkarrekin
adosten badira, kultura hori ongi integraturik
dagoela esaten da.
Gerta daiteke, ordea, kultura osagaiak
elkarrekin kontraesanean egotea; gerta daiteke,
adibidez, gizarte baten arauak beren
balioen aurkakoak izatea. Horren ondorioz,
jendeak predikatzen duena ez du zertan
praktikatu, eta pertsona banakoak, zerbaitetan
arrakasta izan nahi badu, alde batera
utz ditzake zintzotasuna eta gisako balioak.
Horrez gain, kultura baten osagaiak
beste kultura batean txertatzen direlarik,
gerta daiteke haren osagaiekin kontraesanetan
egotea, eta kultura gatazka eragitea.
Horrelakorik gertatzen bada, arau eta balio
aldakorrei dagokienez gatazka sentimendu
bat zabaltzen da gizarteko kideen artean.Kultura aldaketaKultura aldaketa behar-beharrezkoa eta
ekidin ezina da. Kultura beraren baitan gerta
daitezkeen garapen desberdinek eta atzerriko
kulturen eraginak kultura aldaketa
ekarri ohi dute. Kultura beraren baitan, tentsioek,
gatazkek eta garapen berriek sorrarazi
dezakete aldaketa. Kultura aldaketaren
ohiko eragile bat berrikuntza izaten da:
ezaugarri kultural berri bat, ideia berriak,
arau edo tresneria berriak sortu izana, alegia.
Kulturak arrazoi askoren eraginez jar
daitezke beste kulturekin harremanetan:
merkataritzaren eraginez, bidaien eraginez
edo gerraren eraginez, esate baterako. Mundu
modernoan, ia kultura guztiak daude
besteekin harremanetan komunikabideen
eta merkataritzaren bitartez. Harreman horiek
ez dira beti izan ez maila berekoak ez
adiskidetasunezkoak. Batzuetan, interes
militar, politiko eta merkataritzazkoek bultzaturik
gizarte bateko kideek beste taldeetako
kideak menderatu eta ustiatu egiten
dituzte. Horrelakoetan, bietan ahulen den
gizartearen sinesmen eta ohiturak bortxatuz
ezartzen da kulturazko erlazioa.