Gizarte jakintza»Gizarte gaiak
Gizarteratzea
Gizarteratzea deitzen zaio gizakia gizartearen
oinarrizko elementuak ikasiz eta barneratuz
(hizkuntza, sinesteak, ohiturak, bizimoduak,
elikadura, sentimenduak, maitasuna…)
eta elementu horiek beren nortasunaren
egituraren osagai bihurtuz identitate
zehatzeko pertsona autokonsziente bilakatzen
den prozesua, haren bidez moldatzen
baita egokitu zaion gizarte moldera.
Halatan, bizi diren gizarteko kultura
berenganatuz bihurtzen dira gizabanakoak
gizartekide eta beren nortasuna osatzen
dute aldi berean.
Antropologo eta soziologo anitzek, Berger
tarteko, adierazi dute funtsezko gertakari
biologiko bat dagoela izaera honen oinarrian.
Sortzen denean, inolako babesik
gabe eta hartzen duen taldearen mendean
dago guztiz gizakia. Gizaki jaio berriaren
garapen organikoari erreparatu eta gainerako
animalienarekin alderatzen badugu,
gizakiaren fetoaldia gutxi gorabehera bizitzako
lehen urtemugara arte luzatzen dela
ikusiko dugu. Aldi honetan, beste animalien
kasuan amaren barnean gertatzen diren
osaera garrantzitsu batzuk bizi ditu giza
organismoak, aldaketa horiek amaren sabeletik
kanpo gertatzen baitira gizakumearen
kasuan. Horrenbestez, ikuspegi fisiko
huts batetik ezinbestekoa du gizakiak taldea,
haren harrera eta babesik gabe ez baitzitekeen
giza bizitzarik izango. Halatan,
giza organismoaren garapen biologikoa ez
da gizartean hasi orduko bukatzen. Hau da,
garatzen ari den gizakia bere ingurune naturalarekin,
hau da, sortu den lurraldearen
natura ezaugarriekin ez ezik kultura eta
gizarte ordenamendu jakin batekin, alegia
zaintzen duten besteek eskaintzen dioten
kultura eta gizarte ordenamenduarekin jartzen
da harremanetan.
Gizabanakoak sorkuraz duen badaezbadako
izaera hau erabakiorra izango da bere
etorkizunean ezen, gizarte eta banako bizitza
senean oinarritzen duten beste animalia
batzuek ez bezala, gizakiak ikasteko, eta
ikasi duena komunikatu eta irakasteko gaitasuna
baitu. Giza bizitzan, jaiotza fisikoaren
ondoan ezinbestekoa du gizakiak berriro
jaiotzea, eta gizakiak bezala gizarteak.
Hots, espazio eta denbora jakin batzuetan
beste gizakiekin, eta gizaki guztiek naturarekin,
bideratzen dituen harremanen sintesia
da gizaki zehatza. Berger-ek dioen bezala, gizabanakoa ezin da bakarrik ugaldu, eta ugalduz gero ezin uler daiteke bakarrik; haren barne errealitate sakonenak ez dira bakarrik bereak, ingurune zabalago bati dagozkio, eta ingurune hura gabe ezin gauza zitezkeen errealitate horiek, ez zuten zentzurik izango.
Ikuspegi honetaz heltzen diogu gizarteratzeari.
Gizakia ez da gizartean jaiotzen; gizartean bizitzeko joera du jaiotzen denean, gizarte horretako partaide bihurtuko da gero. Hau da, gizaki orok du bere bizitzan gizarteratzearen beharra sentiarazten dioten garaia eta egokitu zaion gizartearen arauak barneratzen ditu prozesu horretan. Gizarteratzeak «gizartekide» bihurtzen du gizabanakoa, taldearen arauen barneratzearen bidez. Hauxe da gizabanakoak bere taldearen arauak bereganatzen dituen prozesua eta hala jokatzen duenean hasten da harengan «ni»-a, berezkoaz hornituriko gizakia, nabarmentzen.
Halatan, gizabanakoa gizartean, eta gizartea gizabanakoagan, sarrarazten duen prozesua da gizarteratzea, honen bidez bihurtzen da gizabanakoa gizartekide eraginkor.
Gizabanakoaren jokabidea bideratu eta orientatzen du gizarteratzeak; gizabanakoak aukera asko ditu pentsatu, sentitu eta jarduterakoan, eta gizarteratze prozesuan garatzen du, hain zuzen ere, muga zehatzak dituen halako jokabidea. Taldearen arauei jarraituz, ohikoa eta onargarria den horretara mugatzen da jokabide hori, hau da, kultura jakin batera moldatzen da.
Ezin gara, horrenbestez, gizaki eredu bakar batez mintza, kontuan harturik arauak edo kulturak hainbat direla gizaki izan, bihurtu edo sentitzeko erak.
Ikaskuntza prozesua da, beraz, gizarteratzea eta hartaz ikasten da taldearen kultura.
Zera da kultura, balioak, sinboloak, arauak, sentierak, sinesteak, ohiturak, usadioak, debekuak, eta abar… Ikaskuntza honek portaerak ekartzen ditu eta haien harian barneratzen da kultura gizabanakoraen nortasun psikikoan. Ikaskuntza eta barneratze prozesuaren emaitza dugu gizabanakoaren taldekidetzea eta, ondorioz, gizartearen erakuntza eta kohesioa.
Alabaina, ezinbestekoak dira betekizun batzuk gizarteratzea gauza dadin. Beharrezkoa da, lehenik, elkar eragina, hau da, gizakiak beste gizaki batzuekin jardutea.
Gizarte loturarik ez duen gizakia ez da gizarteratzen.
Halaxe erakusten digute beste gizakiekiko loturarik gabe hazi diren haurren kasuek: gizartearen partaidetzarik gabe, haurrak halako gorpuzkera fisikoa garatuko du gehienez, guztiz eskasa halere, baina inolaz ere ezin erlazionatuko da egokiro, ez da mintzamenaren jabe izango eta ez du itxurazko giza portaera baterako aukerarik edukiko. Halarik ere, ez da aski haurrari garapen fisikoa ziurtatuko dioten zaintzak eskaintzea, gizartean behar du bizi, besteekin jardun, komunikazioa behar du, afektua, gorputzen bidezko kontaktua. Premia hauek ez dituzte derrigorrez pertsona jakin batzuek bete behar. Gurasoek hartu ohi dute ardura hori, baina ez dago berez inolako oztoporik beste pertsona batzuen erantzukizuna izan dadin. Gizakiaren garapena ume-umetan besteekin eratzen diren lotura egonkorren baitan dago funtsean. Gizarteratzearen aspektu guztiz garrantzitsua da hau edozein kulturako pertsona gehienengan, kulturatik kulturara lotura horien ezaugarriak eta ondorioak bestelakoak izan daitezkeen arren.
Bigarrenik, elkarreragite prozesua horretan haurrak ez du paper guztiz pasiboa jokatzen, eraginkor ere azaltzen baita gizarteratze prozesuan. Gizarteratzeak ez du programazio informatikoen antzik, haurrak topo egiten dituen eragin guztiak pasiboki irentsi beharko balitu bezala. Horrelako zerbait gertatuko da agian jaio berritan, baina elkar eragiten hasiko dira berehala bera eta zaintzen dutenak, ikasten ari da haurra eta ikasten ari dira zaindariak ere: aita izaten ikasten, ama izaten ikasten… Alde batetik, haur jaio berri orok ditu zaindarien portaeran eragina duten premia batzuk eta, bestetik, paper bat joka arazten diote berehala zaindariek haur jaio berriari, jokabide modu bat proposatzen diote alegia. Haurraren jokabidea interpretatuko duten modukoa izango da haurraren aurreko erreakzioa.
Halatan, helduek haur jaio berri batekin duten erreakzioa ez da objektu bizigabe baten aurrean azaltzen dutenaren heinekoa, haurraren jokabidearen eta haurraren ustezko nahien araberakoa izaten baita.
Gogoan eduki beharra dago beste zerbait.
Gizarteratzeaz mintzo garenean, gizarteratze «prozesua» esapidea erabiltzen da gehienetan. Ez da halabeharrez; izan ere, esapide horren bitartez bereziki azpimarratu nahi da gizarteratzea giza bizitza osoan zehar gertatzen den fenomenoa dela, kulturaren ikaskuntza haurtzaroan oso bizia bada ere. Gizarteko elkar eraginean, beste pertsonekiko harremanetan, etengabe ari gara portaera, arau eta eredu molde berriak bideratzen eta egoera berrietara moldatzen.
Haurtzaroan ikasten dugu hitz egiten, ona eta txarra bereizten, adinaren eta sexuaren rolak zehazten, eta une hartatik garai adinduenera bitarte, geure heriotzari aurre egiten ikasten dugun garaira bitarte, ikaskuntza
eta moldaera berriak etengabe gertatzen
den prozesu jarraitua da gizakiaren bizitza.
Gainera, biziago agertzen da hau
egoera batzuetan, adibidez: eskola, amatasuna
edo aitatasuna, lehen lana, langabezia,
jubilazioa, ezkontza, emigrazioa…
gizarteratze prozesuak gizabanakoaren bizitzan
askoz era sakonagoan bizi diren
uneak baitira. Hortaz, pertsona helduak
inoiz ez du bere bizitzan gizarteratze prozesua
uzten.
Esandakoaren harian, argiro ikusten
dugu nolako garrantzia duen gizarteratze
prozesuak hala gizabanakoagan nola gizartean.
Gizabanakoaren kasuan, bere nortasunaren
eraketa dago jokoan haren arabera.
Gizartearen kasuan, eraberritze prozesu
bat da, gizarteratze prozesuaren bidez transmititzen
baita taldearen kultura: gizarteratzeak
eskaintzen du kulturari, hau da, gizartearen
existentzia ziurtatzen duten arauei,
eusteko bidea.
Halaz ere, ez da ahantzi behar integrazioarekin
batera gertatzen dela, bestalde,
bereizkuntza. Hau da, talde baten bizimoduan
integratzen ari garen eta «gu»-aren
kontzientzia sortzen ari den aldi berean aldentzen
ari gara beste talde batzuetatik.
«Gu»-aren eskutik, berehala sortzen da
«haiek» edo «besteak» delakoa, eta mugak
zehazten ditugu «beste» horiekin. Integrazio
prozesuak berak dakar aldi berean baztertze
prozesua. Talde bateko kide bihurtzen
garenean, inkontzienteki bihurtzen
dugu haren araberako kultura gainerakoen
neurri. Etnozentrismoaren arriskua, hau da,
talde batek bere kultura besteena baino gehiagotzat
hartzeko arriskua, dakar honek.
Gizarteratzea gizabanakoaren bizitza
osoan luzatzen den prozesua denez, hainbat
etapa bereiziko ditugu hartan:
Lehen gizarteratzea eta bigarren gizarteratzea
bereizi dira eskuarki.
Lehen gizarteratzea
Hauxe da gizabanako gizartekide bihurtzen
duena, eta haurtzaroan gertatzen da.
Garrantzitsuena da gizabanakoaren kasuan,
aldez edo moldez markatzen baitu gu guztion
bizitza haurtzaroan gure nortasuna itxuratu
zen moduak. Gizabanako oro jaio da
bere gizarteratzearen ardura dutenekin derrigorrez
bat egin behar izan duen gizarte
egituraren barnean. Errealitate objektibo
gisa aurkezten zaizkio gizabanakoari besteek
beraren egoeraz egiten dituzten azalpenak.
Gizarte egituran okupatzen duten
lekuaren eta norberaren izakeraren arabera
bereizten dituzte besteek munduaren
aspektuak. Haurrak bere gizarteratzeaz arduraturiko
horien hautapenean esku hartzen
ez duenez, bat egiten du besterik gabe
ikuspuntu horiekin. Horrenbestez barneratzen
du haurrak besteek iragazten dioten
mundua, ez hainbatean mundu guztien arteko
mundu baten antzera edo errealitate
objektiboaren ikuspegi partzial baten antzera,
baizik eta «mundua» gisa, den eta izan
daitekeen mundu bakar gisa. Horrexegatik,
askoz sendoago eta tinkoago sustraitzen da
giza kontzientzian lehen gizarteratzean barneraturiko
mundua ondoko gizarteratze aldietan
barneraturikoak baino.
Lehen gizarteratzea eduki-ikaskuntza
soila baino gehiago da. Emozio karga handiko
zirkunstantziatan gertatzen da. Arrazoi
asko dago besteenganako atxikipen
emozionalik gabe ikaskuntza prozesua oso
zaila, are bideraezina, litzatekeela uste izateko.
Haurrak era askotako emozioen bidez
egiten du bat besteekin; baina bide
horiek zeinahi ere diren, identifikazioa gertatzen
denean baizik ez da barneratzea
gauzatzen. Haurrak besteen rolak eta jarrerak
onartzen ditu, hau da, barneratu eta bereegiten ditu. Eta besteen identifikazioaren
bidez bilakatzen da bere burua identifikatzeko
gai, identitate subjektibo koherente
batez jabetzeko gai. Bestela esanik, entitate
erreflexua da ni-a, besteek berarekiko
harremanetan aurrez bideratu dituen jarrerak
islatzen dituelako; nolabait esan genezake
inguruan dituenek aintzat hartzen
duten heinean dela gizabanakoa gizartekide.
Gizabanakoa identitate baten jabe egin
orduko bihurtzen da munduan, errealitate
gisa azaltzen zaion horretan, leku bat betetzeko
gauza.
Gizarteratze prozesuan barneratzen diren
edukiak ez dira berdinak, jakina, gizarte
batean ala bestean, horietako batzuk
bazter orotakoak badira ere. Hizkuntza ikastea
da haurrak duen eduki nagusia. Mintzoaren
bidez barneratuko ditu haurrak portaera-eskemak
eta haiek arautzen dituen
sistema. Hau da, haurrak zer egin behar
duen eta zergatik egin behar duen ikasten
du haren bidez. Esan ohi denez, lehen gizarteratzea
gizabanakoaren kontzientzian
soziologian bestetasun orokorra deritzan
kontzeptua eratu denean, hau da, haurra
garatzen ari den kulturaren araberako balio
eta arau moral nagusiak bere egiten dituenean,
bukatzen da. Gizartekide eraginkorra
da orduan haurra eta ni baten eta
mundu baten jabe subjektiboa da ordurako.
Haatik ere, gogoan eduki beharra dago
errealitate subjektiboan badirela beti gizarteratze
prozesuan sortu ez diren elementuak,
norberaren gorputzaren kontzientzia
esate baterako, gizartearen ezein eraginaren
aurrekoa baita hori. Biografia subjektiboa
ez da osotoro gizartearen ordaina, ez
da erabat soziala. Gizabanakoak bere burua
ikusten du gizartearen barnean, baina
baita hartatik kanpo ere eta, horrenbestez,
etengabeko oreka-ariketa da gizabanakoaren
eta gizarte mundu objektiboaren
arteko erlazioa.
Bigarren gizarteratzea
Gizarteratze prozesua ez da lehen gizarteratzearekin
bukatzen. Gizartea eratzen
duten esfera, zati edo munduen barneratzea
da bigarren gizarteratzea. Lanaren banaketa
eta metaturiko ezagutza handiagoak
diren heinean da konplexuagoa gizartea,
konpartimentu gehiago ditu. Egoera horren
ondorioz, gehiago dira rolak, jokatu beharreko
paperak, eta bigarren gizarteratze
prozesuaren helburua da rol horiek bideratzea
eta gauzatzea, gizarte molde bakoitzaren
betekizunei jarraiki.
Bigarren gizarteratzea lehen gizarteratzearen
ondokoa da beti, hau da, bere «ni»a
eta mundu zehatz bat dagoeneko barneratu
dituen subjektu bat du gertaleku beti.
Une horretan barneratu beharreko edukiak
zeinahi ere diren, eduki horiek gainditu egin
behar dute nolabait ordura arteko errealitatea.
Bada, beraz, koherentzia arazo bat
lehen barneratzeen eta berrien artean, eta
arazo hori kasuen arabera izango da bideratzen
errazagoa edo zailagoa.
Bestalde, lehen gizarteratzea haurraren
eta zaindarien arteko identifikazio emozionalik
gabe gauza ez daitekeen bezala, bigarren
gizarteratze prozesuko alde gehiena
identifikazio mota hori gabe bidera daiteke,
hartan gizakien arteko komunikazio
orok behar duen elkar identifikazio soil hori
gertatzen bada.
Bigarren gizarteratzearen araberako rolak
izenen isilean gertatzen dira neurri handi
batean; erraz asko bereizten dira bideratzen
dituzten gizabanakoengandik. Hortaz,
halako tartea zehazten du gizabanakoak
bere «ni» eta errealitate osoaren eta rolaren
araberako ni eta errealitate partzialaren
artean. Adibidez, pertsona batek modu
batean hartuko du aintzat oro har bere
burua eta gero bere burua ikusiko du ama,
auzoko, ingeniari, ekonomia ministro edobeste zernahi gisa. Hau lehen gizarteratzearen
ondoan baizik ez da lortuko, hau
da, ezinbestekoa da ni-a aldez aurretik
eratua izatea.
Lehen gizarteratzearen eta bigarren gizarteratzearen
araberako egitekoak hainbat
instituziotan banatu ohi dira eta banaketa
hori gizarte moldeen konplexutasunaren
araberakoa izan ohi da. Gizarte molde
xinpleenetan, instituzio erakunde berbera
arduratzen da lehen eta bigarren gizarteratzeez,
lehenaren ondoan neurri handi batean
bidera baitu bigarrena. Konplexutasun
handiko gizarte moldeetan, erakunde bereziak
bideratzen dira bigarren gizarteratzeari
begira, eta prozesu horren araberako
hezkuntzarako bereziki prestaturiko giza
bitartekoak ezartzen dira. Hezkuntzaren
garapena da, esan gabe doa, bigarren gizarteratzearen
adibide garrantzitsuenetako
bat, eta erakunde berezien gidaritzapean
bideratzen da.
Gizarteratzearen prozesuarekin lotzen
den beste kontzeptu garrantzitsu bat da
bergizarteratzea. Gizarteratzeari buruz orain
arte esan dugun guztiak aurreikusten du
errealitate subjektiboak, gizabanakoen niak,
bizitzan zehar aldaketak egiteko aukerak
dituela. Gizartean bizitzea gure errealitate
subjektiboan eragina izango duen aldaketa
prozesu etengabean bizitzea da, hau
da, geure burua aztertzen badugu erraz asko
konturatuko gara denboran barrena pixkana-pixkana
aldatu ditugula gustoak, izaera,
iritziak, eta abar… Pertsona batengan goitik
beherako aldaketak gertatzen direnean,
«alternazio» deitzen zaio aldaketa handi
horri; hori gertatzen da gizabanakoak aurrez
onartzen zituen balioak eta portaeraereduak
alde batera utzi eta guztiz bestelako
batzuk onartzen dituenean. Gazteen
delinkuentziarena da adibide ezagunena,
baina badira beste batzuk, garrantzitsuak
guztiak, hala nola emigrazioa beste kultura
eremuetara, dibortzioa, erlijio konbertsioa,
kartzelan sartzea, eta abar… Egoera hauetan,
gizabanakoak beste gizarteratze eredu
bat jaso du aurrekoaren ordez.
Ordezkatze hori erabatekoa da eta oso
denbora-tarte laburrean gertatzen denez, gizabanakoak
bergizarteratze prozesuak behar
ditu, identitatea halako gaitzak har ez dezan
eta koherentziak bereari eutsi ahal diezaion.
Lehen gizarteratzearen antzeko prozesuak
dira hauek ezen, aldaketa hauek gizabanakoarengan
egoki daitezen, neurri handi
batean sendotu beharko baitute elementu
gizarteratzaileekiko identifikazio afektibo
bizia, haurtzaroan gertatzen den bezala. Baina
lehen gizarteratzearenak ez bezalakoak
dira elementu horiek ezerezetik sortzen ez
diren aldetik eta, gainera, identitatearen hustutze
prozesu bati aurre egin behar diote,
errealitate subjektiboaren aurreko egituradeseginik dagoen heinean. Bergizarteratze
prozesua gauzatu eta pertsonak, emozio-oreka
hautsiko dion hutsunean erori gabe, bere
bizitza jarraitu ahal izateko, ezinbestekoa da
nortasun berria arrazoiz eta legitimazioz
hornitzea. Legitimazioz hornitu behar da
errealitate berria ez ezik errealitate hori ekarri
duten etapak ere, alternatibatzat azaltzen
diren beste errealitate guztiak alde batera
uzten edo arbuiatzen diren bitartean. Alterazioaren
aurreko guztia hartzen da haren
gidaritzat, ondoko guztia errealitate berriaren
ondoriotzat hartzen den bezala. Adibidez,
erlijio konbertsioari esker ikusten du
sinesle berriak nola gidatu duen Jainkoak
fede aldera iraganeko gertakarietan barrena
eta, horrenbestez, errealitate berritik aurrera,
fede horri esker eman ahal izango dio
bizitzari zentzu berri bat eta fede horren arabera
planifikatu ahal izango du egingo duen
guztia.
Gizarteratze ajentziak
Giddens-ek dioen bezala, gizarteratzearen
eragileak gara oro har guztiok zeren,
santzio informal batzuk bideratuz, hala nola
kritika, zentsura, baztertzea, laudorioa…, eta
gure jardunean dagokigun kulturaren
arauak betez, geure gizartearen eredu nagusiaren
bidetik gidatzen baitugu besteen
jokabidea, geure kultura munduaren iraupena
ziurtatzen dugula horrenbestez.
Gizarte molde xinpleenetan, lan banaketa
eskasa eta gizartea berdin samarra direnean,
bitarteko informal hauek aski izan
daitezke gizartekide berriak gizarteratzeko.
Baina gurea bezalako gizarte molde
konplexuetan, balio, ezagutza eta jarrera
asko ikasi behar diren gizarte moldeetan
alegia, beharrezkoak dira taldeak, gizarte
kontestuak eta instantziak, kulturaren transmisioa
haien bitartez gauza dadin. Gizarteratze
ajentzia deitzen zaie instantzia horiei.
Batzuen helburu zehatza eta guztiek aitortua
da heztea, printzipio batzuk barnaraztea,
ezagutzak hedatzea; eta zeharka, halako
zehaztasunik gabe alegia, baizik ez
dute beste batzuek jarduten, hau da, hala
jardun arren, ez dute hori xede, beste batzuk
baitira haien helburu zehatzak. Lehen
motako ajentzien adibideak ditugu familia
edo eskola, bigarren motakoak kirol elkarteak
edo sindikatuak.
Nolanahi ere, familia, berdinen taldea,
eskola eta hedabideak aipatzen dira
beti gizarteratze ajentzia nagusi gisa.
Familia
Gaurko egunean oinarrizko papera jokatzen du familiak gizarteratze prozesuan.
Arrazoien artetik, hona hemen garrantzitsuenak: haurrak topo egiten duen lehen ajentzia da eta hartan hasten da prozesua; lehen identitate eta partaidetza sentimentua eskaintzen du, hau da, lehen «gu»-a; hartan barneratzen dira lehen aginte arauak (gurasoak–seme-alabak) eta lehen berdintasun arauak (anai-arreben artean); gizarte tradizionaletan bezain agerikoa ez bada ere, sortetxeak baldintzatuko du neurri handi batean gizabanakoaren gizarte maila bere bizitza guztian; gizabanakoaren familiaren gizarte klaseak eta inguruak eragin sakona dute gizarteratze ereduetan, hau da, haurrek familiaren inguruko portaera moldeak bideratuko dituzte eta, ikusirik familiarteko harremanek duten emozio karga handia, portaera horien eraginak bizirik iraungo du pertsonaren bizitza osoan zehar.
Alabaina, haurra gizarteratzen badu ere, familia ez da transmititzen dituen balioen sortzailea, jatorri askotakoak baitira hauek: erlijioa, nazioa, gizarte klasea, kultura maila, etnia, eta abar… Kontuan hartu beharra dago, bestalde, familia-sistemak oso bestelakoak direla kulturen arabera, eta horrenbestez haurrak harekin dituen erlazioak eta hartatik jasotzen dituen eraginak ez dira bazter orotan bat.
Amaren papera bera ere ez da berdina kultura guztietan. Mendebaleko gizarte moldeetan ere ez da familia egitura berdin bideratzen, hau da, haur batzuk bere gurasoekin bizi dira, beste batzuk guraso dibortziatuen edo gurasordeen zaintzapean daude, beste batzuek bikote komosexuala dute guraso, beste batzuek ezkongabeak dituzte gurasoak… hau da, gaurko egunean era askotakoa izan daiteke familiaren kontestua. Baina familia da, nolanahi ere, gizarteratze ajentzia nagusia haurtzarotik adolezsentziara bitarte, baita gerokoan ere, belaunaldiak bateratzen dituen gizarte instantzia den aldetik.
Berdinen taldea
Lagun arteko taldeak dira; haietan, sakonak eta aurrez aurre dira harremanak. Adin berekoak izaten dira kideak. Talde hauetako harremanak demokratikoagoak dira haurren eta gurasoen artekoak baino, elkarren onarpena izaten baita funtsezko lotura. Egia da haurren bat saiatuko dela askotan nagusitzen, baina bada beti hartu-eman bat. Gurasoek barnarazten dizkiete haurrei jokabiderako arauak, baina berdinen taldeetan bestelako harreman motekin egiten dute topo haurrek eta aukera izaten dute haietan beste jokabide mota batzuk entseatu eta bideratzeko.
Eskola
Funtsezko garrantzia du eskolak, horixe baita gizarteek kultura belaunaldiz belaunaldi transmititzeko antolatu duten bitarteko nagusia. Bi transmisio molde bideratzendu eskolak: alde batetik, gizarte mota guztietako eskolek dituzte gai-multzo batzuk halako zientzia ezagutza zehatzak ez ezik politika, gizarte eta erlijio izaerako balioak ere transmititzeko; baina, beste aldetik, horrekin batean, badira haurren ikaskuntza oso baldintzatzen dituzten eskola praktika berezi batzuk. Halatan, praktika hauen bitartez gizarteratzen da haurra balio eta arau batzuen arabera: lortu nahi izaten da haurrak eskolan isilik egotea, puntualak izatea eta eskola diziplinaren araberako arauak errespetatzea; lehenengo aldiz ikasiko du haurrak leihakor izaten eta produktibitatearen eta errendimenduaren beharra aintzat hartzen; erakutsiko zaio irakaslegoaren agintea onartzen eta hari men egiten; areago, irakasleen erreakzioek baldintzatuko dituzte haurrek beren gogoan aintzat hartu dituzten helburuak. Ongi ulertuko dugu nolako garrantzia duen eskolak haurren heziketan, gogoan edukitzen badugu zein arreta handiz kontrolatzen dituzten sistema politikoek irakatsi beharreko gaiak eta barnarazi beharreko balioak, eta nolako ardura jartzen duten irakaslegoa prestatu eta aukeratzerakoan.
Hedabideak
Inprenta asmatu zenetik egungo telebista edo Internet garaira arte, funtsezko papera jokatu dute hedabideek gizarte molde guztietan. Mota guztietako informazioa eskaintzen dute, gertakari, balio eta jarreren gaineko iritziak, portaera-ereduak. Era guztietako manipulazioak bidera ditzakete. Eta, gainera, milioika lagun daude haien eraginpean.
Hedabideen artetik, aipagarria da telebistaren garrantzia, beren bizitzako ordu asko ematen baitituzte haurrek eta helduek haren aurrean. Baina hedabideek iritzi eta portaeretan duten eraginaren gainean ikerketa asko egin den arren, ez dago ikerketa horietatik aho bateko ondoriorik atzeratzerik.
Hala eta guztiz ere, ezin da hedabideen eragina zalantzan jarri.
Beste gizarteratze ajentziak
Gizarteratze ajentzia hauez gainera, beste talde edo kontestu batzuek ere badute eragina dute gizabanakoengan. Mota guztietako elkarteak –kultura, aisia, erlijio,… elkarteak–, alderdi politikoak, sindikatuak, gizarte higikundeak, eta abar…, ez dira soilsoilik berez dituzten helburuen arabera hartu behar, kontuan hartu beharra baita balioak transmititzen dituztela, molde guztietako sentimenduak barnarazten dituztela eta beren egitekoetan saiatzen dituztela kideak. Gizarte modernoetan, berebiziko eragina du lan munduak gizabanakoagan, mundu honek aldaketa handiak eskatzen baitizkio maiz pertsonari, hala nola aldaketak aurkezteko unean, kanpoko itxuran, portaeran, hitz egiteko eran, eta abarretan…; horrez gainera, gizarte modernoetan
oso mugarri garrantzitsua da pertsonaren
bizitzan lanean lehen aldiz hastea.
Gainera, soziologian gizarteratze inguruneak
deritzenek era badute eragina gizarteratze
prozesuan. Hona hemen garrantzitsuenak: