Gizarte jakintza»Gizarte gaiak
Ekonomia integrazioa
Integrazioaren teoriak
Ekonomiaren azterketa tradizionalak
ekonomiazko integrazioaren bost maila bereizten
ditu, integrazio proiektuan parte hartzen
duten herrialdeek oztopoak ezabatzeko
egiten duten ahaleginaren neurriaren
arabera.
Merkataritza Askerako Gune edo
Akordioa: akordioa sinatzen duten herrialdeen
arteko barne muga-zergak ezabatzea
dakar, baina bakoitzak bere kanpo-merkataritza
politikari eusten dio akordioa sinatu ez
duten herrialdeekin dituzten harremanetan.
Ekonomiazko integrazio mota honen adibide
bat EFTA izenekoa da, Europako Truke
Librearen Elkartea, 1994ko abendura arte
Suitza, Austria, Finlandia, Suedia, Norvegia eta
Islandiak osatzen zutena. Beste adibide bat
Estatu Batuek, Kanadak eta Mexikok osatzen
duten NAFTA izenekoa da, Ipar Ameriketako
Merkataritza Askerako Eskualdea.
Muga-zerga: inportatutako ondasunen
gaineko zerga.
Aduana Batasuna: merkantzien zirkulazio
librea izateaz gainera (barne mugazergak
kenduta eta Estatu Kideen artean
eragin berdintsua duten neurriak ezabatuta),
Aduanetan muga-zerga bakarra ezartzen
da, gainerako herrialdeen aurrean denen
artean kudeatzen dena (aduana guztietan
arau eta eskubide berberak aplikatzen dira).
Beraz, integrazio mota honetan, herrialde
bakoitzak uko egin behar dio zeinek bere
merkataritza politikak ezartzeari politika
bateratuen mesedetan. Europako Batasunaren
kasuan, gaur egungo adibiderik aurreratuenean,
alegia, merkataritza politika bera
izan da azken hiru hamarraldietan integrazioaren
elementu eragilea. Beste herrialde
batzuk ere prozesu hori sendotzeko ahaleginetan
ari dira gaur egun, esate baterako,MERCOSUR osatzen duten Brasil, Argentina,
Uruguai eta Paraguai.
Merkatu Bateratua: Produkzio faktoreen
zirkulazio libreari oztopoak ezabatzea
esan nahi du. Merkatu bateratuetan, merkantziez
gainera, langile, kapital eta zerbitzuek
ere zirkulatzeko askatasun osoa dute
(zerbitzuak eskaintzeko eta enpresak ezartzeko
askatasuna dago). Europako Batasunak
ez zuen merkatu bateratua izatea
lortu 1992ko abenduaren 31 arte.
Ekonomia eta Diru Batasuna: Europako
Batasunak merkatu bateratua osatu
baino lehen ekin zion ekonomia eta diru
batasunaren prozesuari eta behin betiko
finkatu nahi izan du Maastricht-eko Tratatua
indarrean sartzean. Integrazioaren fase
honek estatu kideek ezarritako politiken
bateratze maila handia suposatzen du, izan
ere, diru egonkorreko esparrua lortu nahi
da kide bakoitzak erabilitako ekonomia
politikarekiko ahalik eta ziurgabetasun
maila txikienarekin. Ekonomia eta Diru
Batasunak, integrazioaren esparruan barne
desberdintasunen gorakada saihestera bideratutako
irtenbideei buruzko beste politika
batzuk indarrean jartzea ere ekarri behar
du.
Politika Batasuna: Politika Batasunak
ekonomia eta diru integrazio maila nahiko
eskatzen du. Justizia eta Barne politikako
zenbait alderdi eta Batasuneko hiritarrentzako
ikusten diren eskubideez gain, Maastricht-eko
Tratatuak, Europako Akta Bakarrak
irekitako bideari jarraituz, Kanpo Politika
Bateratua Europako Batasunaren ardatz
gisa sendotu nahi izan du munduko beste
herrialde guztien aurrean. Prozesuan parte
hartzen duten kideek integrazio esparrua
osatzen duten alderdi politiko, sozial eta
ekonomikoen aurrean bat eginda jokatzea
baimendu behar du Politika Batasunak, bai
euren artean eta bai beste herrialdeen aurrean.Integrazio prozesuak dituen onura ekonomikoak
honako hauek dira:
• kideen arteko merkataritza gehitzea;
• merkatuaren tamaina handitzeari esker,
enpresek gutxieneko produkzio eskala
eraginkorra lortzeko erraztasun gehiago
izatea;
• beste herrialde batzuetako enpresen
merkatu nazionaletan konkurrentzian
sartzearen ondorioz sortutako inbertsioa
eta enpresa-berrikuntza sustatzea;
• konkurrentzia gehitzea;
• lehen nazioarteko foroetan bakoitzak
bere aldetik lan egiten zuten herrialdeen
batasunaren ondorioz sortutako nazioarteko
negoziaketa ahalmena gehitzea.
Bestalde, integrazio prozesuaren eragozpenak
honako hauek dira:
• aurrekoaren eragina desberdina da lurralde
eta sektore ekonomikoetan, baina
irabazi orokorra guztiz bateragarria
da zenbait talde eta eskualderen galerekin;
• integrazio prozesuarekin sortutako nazioarteko
markoa ekonomiaren funtzionamendurako
eraginkorra den arren,
baliteke giza bizitzako beste alor batzuetan
hain eraginkorra ez izatea.
Integrazio prozesuak gaur egun
Nazioen arteko integrazio prozesuen
ahaleginak ugari izan dira, Hegoameriketan
berrogeita hamarreko eta hirurogeiko
hamarraldietan porrot egindako ahaleginetatik
hasi eta denetan aurreratuena dagoen
Europako Batasunareneraino.
XX. mendean zehar, lehengaien esportazioek
sortutako errenten produkzio nazional
propioek hartu dute dituzte industria
gaien inportazioaren lekua eta garapen eredu
horretan oinarritu da Hegoamerika.
CEPAL edo Hegoameriketako Batzorde
Ekonomikoak berrogeita hamarreko hamarraldian
planteatu zuen lehen aldiz Hegoameriketako
nazioen arteko lankidetza
ekonomikoaren beharra industrializazioa,
eta azken finean nazioen garapena, sendotu
ahal izateko. 1957an Ameriketako Batzar
Ekonomikoa egin zen Buenos Airesen eta
han planteatu zen lehen aldiz Hegoameriketako
merkatu bateratua sortzeko premia.
CEPALi eta OEA edo Amerikar Estatuen
Erakundea-ri txosten bat eskatu zitzaien
integrazio prozesua martxan jartzeko oinarriak
ezartzeko. Hegoamerikaren integrazioa
merkataritza alorrean bakarrik martxan jartzea
eta Aduana Batasuna sortzea proposatu
zuen CEPALek.Aurrekari horiekin, 1960an erabaki ziren
behin betiko integrazio prozesuetan era
askotako eraginak izan ziren, batez ere
CEPAL eta EEBB-ena, hauena OEAren bitartez.
Lehen Tratatua Montevideokoa izan
zen. Tratatu hori 1960ko otsailean sinatu zen
Hegoameriketako Merkataritza Librerako
Elkartea (LAFTA) sortuz. Hasieran,
Argentina, Brasil, Txile, Mexiko, Paraguai,
Peru eta Uruguaik osatu zuten eta gero
Kolonbia, Ekuador, Venezuela eta Bolivia
elkartu ziren.
1960ko abenduaren 13an Ertameriketako
Integrazio Ekonomikoaren Tratatu
Orokorra (Managuako Tratatua) sinatu zen
eta hemendik Ertameriketako Merkatu
Bateratua (CACM) sortu zen Costa Rica,
El Salvador, Guatemala, Honduras eta Nikaraguak
osatuta. 1969ko maiatzaren 26an,
Bolivia, Kolonbia, Txile, Ekuador eta Peruk
Cartagenako Tratatua sinatu eta AN-
COM edo Andeetako Hitzarmena izeneko
erakundea sortu zuten. Gerora Venezuela
elkartu zen eta 1976an Txilek utzi egin
zuen. ANCOM izeneko hau LAFTAren azpielkartea
da eta Andeetako herrialdeek
Montevideoko Tratatuarekin dituzten harremanak
sustatu eta sakontzea du helburua.
Hegoameriketako hiru elkarte hauen artean
LAFTA zen garrantzitsuena, izan ere, hark
zituen Hegoamerika eta Kariberen hedaduraren
%95, hango biztanlegoaren ia %90 eta
Barne Produktu Gordinaren eta merkataritza
guztiaren %93 baino gehiago.
Karibe inguruan ere sortu ziren integraziorako
beste hainbat elkarte, besteak beste,
Karibeko Merkataritza Librerako
Gunea (CARIFTA) sortu zen 1965ean, eta
1968an, Ekialdeko Karibeko Merkatu
Bateratua (MCCO), haren azpielkarte gisa
eta integrazio maila sendotzeko asmoarekin.
LAFTAren espiritua eredutzat hartu duen
Tratatu aipagarriena MERCOSUR izan da.MERCOSUR Argentina, Brasil, Paraguai eta
Uruguaik sortu zuten 1991n Asunciongo
Tratatua sinatu zutenean.
Ipar Ameriketako Merkataritza Askerako
Elkartea (NAFTA) Ameriketarako
Ekimena izeneko elkartean izan zuen abiapuntua
eta bere lehen helburua Ameriketan
esparru bateratu bat sortzea zen. Hegoameriketako
ekimenarekin konparatuz,
NAFTA guztiz elkarte desberdina da. Munduan
merkatu bakarra sortzeko erronkan
nagusigoa lortu nahi zuten hiru bloke ekonomiko
indartsuenen (EEBB, Japonia eta
Europako Batasuna) arteko lasterketaren
emaitza da hau.
NAFTAren helburu nagusia estatu kideen
arteko kapital, ondasun eta zerbitzuen
zirkulazio librerako oztopo guztiak ezabatzea
da. Ezarritako epea 15 urtekoa da, baina
muga-zergak murrizteko aurrikusitako
erritmoa aldatu egiten da sektore ekonomikoen
arabera.
Munduko beste nazio batzuen arteko
lankidetza akordioak ere badiren arren,
hauek ezin ditugu integrazio prozesu gisa
hartu, izan ere, oro har, merkataritzari lehentasuna
ematen dioten guneak sortu ahal
izateko lankidetza harremanak helburu dituzten
prozesuak baitira.
Indonesia, Malaysia, Filipinak, Singapur
eta Thailandiaren artean Asiako Hego-Ekialdeko
Tratatuaren Erakundea garatu dute.
Afrikan desberdin gertatzen da, izan ere,
hango elkarteek barrurantzako garapena
lortu nahi dute integrazioaren bitartez. Elkarte
hauen artean garrantzitsuena Afrika Erdialdeko
Aduana eta Ekonomia Batasuna
(UDEAC) da, 1964an Kongoko Errepublika,
Gabon, Kamerun, Txad eta Afrika
Erdiko Errepublikak sortutakoa.
Europako Truke Librearen Elkartea
(EFTA) Europako Batasunaren alternatiba
bat da eta Erresuma Batua izan zen bultzatzaile
nagusia, hasieran Europako Batasunarenproiektuan parte hartzeari uko egin
ondoren. EFTA 1959an sortu zen Danimarka,
Portugal, Erresuma Batua, Austria, Norvegia,
Suedia eta Suitzaren partaidetzarekin.
1961ean Finlandia elkartu zen eta 1970ean
Islandia. Bere helburu nagusia merkataritza
librerako gunea osatu eta merkataritza
trukeak bultzatzea zen, baina integrazio
alorrean beste konpromisorik hartu gabe.
Europako Batasunean sartzean, zenbait
estatuk EFTAko kide izateari utzi diote.
Europako Batasunak (ikusi Europako
Batasuna) hamabost kide ditu 1995eko urtarrilaren
1az geroztik: Belgika, Danimarka,
Frantzia, Alemania, Grezia, Irlanda, Italia,
Luxenburgo, Herbehereak, Portugal, Espainia,
Britainia Handia, Austria, Suedia eta
Finlandia.