Gizarte jakintza»Gizarte gaiak
Ekonomia eta ekologia
Jarduera ekonomikoa gizakiok gizartearen
oinarri materialen iraupena ziurtatzeko
egiten ditugun prozesuen multzoa da.
Beraz, ez da hutsetik abiatzen, hein handi
batean, sostengua ematen dion izadi ingurunearen
mendean baitago. Munduko osagai
guztien artean dagoen elkar mendekotza
kontuan hartzen badugu, esan daiteke
biosfera osoaren mende dagoela.
Atzera begiratuz gero, mundua mundu
denetik atera daiteke ingurumen arazoen
eta gizartearen ekoizpenaren arteko
erlazioaren aztarna. Alabaina, azken hamarraldietan
hasi gara galderak egiten eta erantzuten
giza jardueren eta izadi ingurunearen
arteko loturari buruz, baita konponbideei
buruz ere, konponbideek eskatzen dituzten
tresnen gaineko kezka alboratu gabe.
Hirurogeiko eta hirurogeita hamarreko
hamarraldietan kezken interesgunea gai
mugatu batzuek eta baliabide berriztaezinek
eman zuten (batez ere petrolioaren eratorriek);
laurogeiko eta laurogeita hamarreko
hamarraldietan, berriz, planetako ingurumenaren
desorekak izan dira arrangurarik
hedatuenak, besteak beste, ozono-geruzaren
arazoa, eta, neurri apalago batean, baliabide
berriztagarriak.
Jakina, ez gara gertakari isolatuez ari,
eta aipatu ditugun arazoak ez dira aurrerapenaren
kostu jasangarriak; aitzitik, gure
sistema ekonomikoaren ezinbesteko ondorioak
dira, eten gabe hazteko premia baitu,
ahalik eta mozkinik handiena bilatzeko
gogoak sustaturik.
Ondoko koadroan ikus daitezke gaur
egungo sistema ekonomikoak eragindako
arazorik handienetariko batzuk.
Jarduera suntsitzaile hauen azpian ohiko
ekonomia ortodoxoa dago, naturari bizkar
eman, eta oreka ekologikoa bermatu beharrari
kasu gutxi egiten diela.
Ekonomia ortodoxoa eta ekologia
Ekonomia ortodoxoak –ez da alferrik
neoklasizismoaren barruan sartzen– (ikus
Pentsamendu Neoklasikoa) oinarri hauek
ditu:• Merkatuak baliabideak eraginkortasunez
banatzen ditu.
• Hazkunde ekonomikoa eta ongizatea
bat eta bera dira; barne-produktu gordina
(BPG), errenta etab. dira ongizatearen
adierazleak (ikus Kontabilitate Nazionala).
• Hazkunde ekonomiko etengabea beharrezkoa
eta egingarria da.
Neoklasikoen iritziz, merkatuak erabakitzen
ditu kostu errealak (prezioak) eta, halaber,
baliabideak eraginkortasunez banatzen
ditu, eskari-eskaintza jokoaren bidez. Gainera,
gizartearen beharrei erantzuten die, enpresariak
herritarren gogoa betetzeko gertu egoten
baitira beti.
Neoklasikoen merkatuari begiratzeko era
idiliko hau oso kritikatua izan da. Ekonomilari
askoren irudiko, munduan ez dago benetako
merkatu askerik, monopolioak, oligopolioak
(ikus Merkatua), enpresen arteko
akordioak, gobernuen araudiak... hortxe baitaude.
Beste batzuen hizpidea da merkatuak
jarduera ekonomikoak eskuarki eragiten dituen
kostu batzuk ez dituela erakusten, kasurako,
kutsadura eta baliabideen agortzea.
Bestalde, ez da egia gizartearen beharrak
eraginkortasunez asetzen dituenik, oso bestera,
ordaintzeko lain duten pertsonena asebetetzen
du soilik. Merkatuari, jakina, berdin
zaizkio bizi-premiak eta bestelakoak.
Pentsamendu neoklasikoan, balioren bat
duten eta trukatzeko gai diren gauzakiez arduratzen
da ekonomia, beraz, izadi baliabideak
ez ditu aintzat hartzen, non eta merkatuan
sartzen ez diren, baina horretarako beharrezkoa
da balioa ematea eta truke gai bihurtzea.
Ingurumena, aldiz, ekonomia ortodoxoaren
truke balioetatik at egon da beti,
ondasun askea baita.
Bestalde, kapitalismoaren sistema ahalik
eta mozkinik handiena lortzean oinarritzen
denez (ikus Ekoizpena), ezinbestekoa zaio
etengabe haztea eta hedatzea.
Horren parean, ingurumen arazoak ugaltzearekin
batera, ingurumen araudiak ere
bizkor hazi dira, halako moduan non Europako
Batasunak 20 urtetan 200 lege baino
gehiago ezarri dituen. Horrek frogatzen du,neurri batean bada ere, merkatu askea ingurumen
arazoak konpontzeko gai ez izateaz
gainera, bera dela eragile nagusietako bat.
Horiek horrela, esan dezakegu ekologiak
ikuspegi zabalagoa duela baliabideen izaera,
mota eta kopuruari buruz, baliabideak
berriztagarriak nahiz berriztaezinak izan, zeren
biosfera osatzen dugun giza sistemak eta
sistema ekonomiko guztiak baititu gogoan.
Bestalde, ekologiak ekosistemak aztertzerakoan
banakoen jaiotza eta heriotza katearen
segidari begiratzen dio, hots, ekosistemetako
espezie banakoen sortze-hiltzeari.
Ekologiak erakusten digunez, izadi baliabideak
ez ditugu isolaturik hartzen, funtsean
ekosistemez baliatzen garelako. Ondorioz,
ekosistemen bilakaera bat gertatzen da,
bestela esanda, elkarmendekotasuna dago
ekosistemen eta sistema sozio-ekonomikoaren
artean. Horrexegatik da beharrezkoa
bata eta bestea elkarri egokitzea. Izan
ere, sistema sozio ekonomikoak sistema ekologikoak
aldatu ahala, lehenengoak bere
burua egokitu behar du bigarrenetan eragindako
aldaketetara moldatzeko.
Gisa horretara, ekologiak, zabal harturik,
izadi sistemen egitura eta funtzioa aztertzen
ditu, eta horrela gakoa ematen digu gizakioi
izadi inguruneko osagaiak gure beharrak
asetzeko nola erabili ulertzeko, bide
batez, geroko belaunaldien eskueran egoteko
aukera ere izan daitezen.
Nolanahi ere den, ekonomia ortodoxoak
uste du egungo gizartearen onurak giza
jardueratik datozela soilik, eta aurrerapena
zientzia, teknologia eta industria aurrerapen
gisa neurtzen dela. Ikuspegi hori dela kausa,
errentak bestek ez du ematen herri baten
aberastasuna. Hala, biosferaren funtzionamendu
egokitik atzematen duguna (klimaren
egonkortasuna, lurzoruen emankortasuna...)
ez da mozkintzat hartzen, eta
familien eta gizartearen kohesioa bermatzen
duten jokabide integratzaileak ere ez.
Nabari denez, ikuspegi bi ditugu elkarren
aurka, bata globalizatzailea, ekologiarena,
bestea, murriztailea, ekonomiarena. Horrela
ulertzen dugu zergatik izaten diren gorren
arteko eztabaidak ekonomilarien eta ekologisten
artekoak. Hala da; ekonomilariek truke
balioen arlora mugatzen dituzte beren arrazoibideak,
ekologistek, ostera, eremu zabalago
bat izaten dute gogoan, biosfera eta
baliabideak hain zuzen, balioetsiak diren ala
ez alde batera utzirik.
Ingurumen ekonomia
Ohiko ekonomiaren gabeziak eta hutsuneak
ikusita, ikuspegi berri honek egoerari
hobeto erantzun nahi dio merkatuak
balioesten ez dituen ingurumen osagaiak etafuntzioak merkataritza arloari gaineratuta
(edo balioetsita). Kontua, beraz, ekonomian
ingurumena sartzea da, eta ez ekonomia
ingurumenean, uste baita ohiko ekonomiaren
ikuspegiak aurre egin behar diola ekonomiaren
eta ekosistemen arteko uztarduraren
erronkari.
Ahalegin integratzaile hau aurrera ateratzeko
adar berri bat garatu da: Ingurumen
Ekonomia (IE). Jakintza honek argi du jarduera
ekonomikoak ingurumen kalte nabariak
eragiten dituela, eta kalte horiek, merkatuek
balioetsi gabeak direnez, sistema
ekonomikotik kanpo geratzen direla (“kanpo-eraginak”
dira), kontuan hartzeko modukoak
izan arren. Hortik ondorioztatzen
da balioen unibertsoan sartu behar direla,
eta dirutan balioetsi.
Ingurumen Ekonomia paradigma neoklasikoa
zuzentzen saiatzen da, eta ondorengo
puntu hauek plazaratzen ditu:
• Merkatuak, eskuarki, ondo banatzen
ditu baliabideak, ingurumenaren kasuan
izan ezik; beraz, ingurumeneko kalteak
ere balioetsi eta prezioei gaineratu behar
zaizkie, merkatua unibertsalki eraginkorra
izango bada.
• Hazkunde ekonomikoa eta ongizatea
bat eta bera dira, baldin eta ingurumeneko
ondasunak funtsezko aldaketarik
jasaten ez badu. Horrelakorik gertatuz
gero, ingurumeneko ondasunari emandako
balioa kendu egin beharko zaie
aberastasunaren adierazleei (ongizateari).
• Hazkunde etengabea beharrezkoa eta
egingarria da, baina arduratu behar dugu
planetaren funtsezko baliabide fisikoak
suntsitu ez daitezen.
Ondoren, aipatu gai horiexek landuko
ditugu.
Kostu ekologikoen balioespena
• Kanpo-eraginen kontzeptua.
Kontzeptu honetan jarduera ekonomikoaren
merkatutik kanpoko ondorio guztiak
sartzen dira, jarduerak ingurumenean
eragiten dituenak barne. Proposatzen denari
jarraiki, ingurumen eraginak ekonomiaren
barruan sartu behar dira kaltearen neurriko
kopurua ordaindurik, horixe izanik zuzentzeko
modua.
Kontzeptuaren oinarria da ingurumen
eraginak antzemateko modukoak direla.
Zuzeneko eta zeharkako eraginak daude.
Ingurumen Ekonomiaren kontrakoen aburuz,
kanpo-eraginak ezin ditu zeharkako
ondorio batzuk neurtu, adibidez, gas batzuek
eragindako klima aldaketak eta berotegi
efektua.
• Etorkizuneko belaunaldien premia
ekologikoen balioestea.Merkatuak ez ditu geroko belaunaldien
baliabide premiak balioesten, baina baliabide
berriztaezin bat kontsumitzen dugunean,
gure ondorengoei kentzen diegu eskuetatik.
Ingurumen Ekonomiak denboraren aldagaia
ere sartzen du, kostuak kalkulatzerakoan
geroko belaunaldien eskariak ere
aintzat harturik; izan ere, haien balioa deskontatzen
du kontuetatik. Arazoa da egungo
ikuspegitik ez zaiela geroko belaunaldiei
begiratzen nork bere buruari baizik;
ikuspegi indibidualista dugu beraz.
• Ingurumen kostuen kalkulua.
Hiru osagai ditu baliabide berriztaezin
baten kostuak:
– zuzeneko kostua: lanaren eta makinen
kostua.
– kanpo-kostua: jarduera ekonomikoaren
kanpo-eragina.
– erabiltzailearen kostua: horrela
deritza “urritasun kostuari”, zeren eta baliabide
bat erabiltzen badugu, baliabide hori
ez dute eskueran izango gerokoek.
Hortaz, kostuak guztira zenbat diren
ezagutzeko, hiru kostu horien batuketa egin
behar da. Bistan denez, informazio handia
behar dugu kalkulu metodo honetaz baliatzeko,
jakin behar baita izakinen bolumena
zein den, gerora nola bilakatuko diren,
eskariak nolako aldaketak izango dituen
etab., hau da, normalean falta ohi den informazioa.
Ingurumen ekonomiak dituen tresnak eta kontzeptuak
• Kutsatzaile-ordaintzaile printzipioa.
Kutsatzen duenak garbitzeko lanak ordaindu
behar ditu. Printzipio hau 1973an
azaldu zen Europako Ekonomia Erkidegoan,
eta Akta Bakarrean jaso denez, Europar Batasunaren
Konstituziokoa da gaur egun.
Ikuspegi desberdinetatik kritikatu dute
printzipioa. Batzuek diotenez, etikatik begiratuta,
onartezina da bizitzaren alde jakin
batzuk merkaturatzea, erosketa irizpideak
espezieen iraupenari, paisajeari, gaixotasunei,
eta abarri aplikatzen baitzaie.
Bestalde, behar bezala betetzen ez den
araua da. Esan nahi baita, nazioartean ez
dela behin ere betetzen, ez baitago erasotzailea
ordaintzera behartzen duen nazioarteko
araurik. Estatu askok auzo estatuetatiko
ingurumen erasoak pairatzen dituzten
arren, ezin diete ordainarazi, Alemanian
eta Norvegian gertatzen den bezala, euri azidoaren
kasuan.
• Zerga berdeak.
Zerga ekologikoak helburuei loturik
egoten dira. Zerga berdeen bidez eskuraturiko
dirua xede jakinetara bideratzen da,
eskuarki jarduera zergapetuak eragin dituen
kalteak zuzentzera. Norvegiak ongarri nitrogenatuen
eta pestiziden gaineko zergabat du, kutsatzen ez duen nekazaritza garatzera
bideratzen dutena.
Zerga berdeei egindako kritikak arlo
batean baino gehiagotan sartzen dira. Ekonomilari
batzuen aburuz, energia kontsumoaren
gaineko zergek kalte egiten diete
soldata eta errenta errealei eta, orobat, inflazio
eta lehiakortasunari.
Beste batzuetan, zerga berdeak, zeharkako
zerga guztien antzera, atzerakoiak dira,
batik bat errenta txikiagoak dituztenek ordaintzen
dituztelako, alegia, diru sarrera
gehienak kontsumo gaiak erosteko erabiltzen
dituztenek. Era berean, ez dira bidezkoak,
zeren kutsatzeko eta baliabide
urriak erabiltzeko eskubidea ematen baitie
diru gehien dutenei, zergak ordaintzeko
ahalmenik handiena dutenei hain justu.
Azkenik, aditu batzuek diotenez, zergek
prezioak igoaraziz ez dute jokabide aldaketa
oso sakona eragiten, haiekin batera bestelako
produktuez eta zerbitzuez baliatzeko
aukerarik ematen ez bada. Jendeak ez du
garraio publikoa erabiliko, autoa zergapetu
arren, garraio horiek kalitate eskasekoak
badira.
• Baliabideen kudeaketa.
Ekonomia ortodoxoaren ohiko ikuspegiaren
arabera, merkatuko eragileek automatikoki
eta eraginkortasunez markatzen
dute baliabideen erabilerarik egokiena zein
den. Hartara, baliabidea urritu ahala merkatua
prezioa igotzen joango denez, eskariak
behera egingo du, eta horren ondorioz
aukerako baliabideen gaineko ikerkuntza
bizkortuko da. Baina Ingurumen Ekonomiak
uste du ezin dela erabilerarik egokiena
izan baliabide berriztaezina agortzera
daramana, kontuan harturik beti egoten
dela baliabide urria ugariago batez ordezkatzeko
aukera.
Baliabide berriztagarriei dagokienez,
gobernuek arautzearen alde egiten dute,
erakunde publikoek halakoak bereganatzearen
bidez, kuotak ezarriz, zergak txikituz,
etab. Hala ere, argi utzi behar da estatuek
esku hartzen dutenean, batzuetan,
gehiago laguntzen dutela baliabideak alferrik
xahutzen erabilera jasangarria bultzatzen
baino.
• Kostu-mozkinen azterketa.
Ingurumen Ekonomiak dirutan balioesten
ditu ingurumeneko datuak edo onurak,
merkatu baliorik izan ez arren, ingurumenari
eragiten dioten jardueren mozkinekin
edo kostuekin erkatzeagatik. Beraz, kostumozkinen
(KM) azterketa da Ingurumen
Ekonomiaren oinarria. Baina azterketa mota
horrek eragozpenak aurkitzen ditu balorazioak
egiterakoan, besteak beste, datu faltagatik.
Dituen gabezia eta mugak gora-behera,
kostu-mozkinen azterketa hori justifikatzen
dute, esanez gobernuen eginbeharra delaherritarren dirua (funts publikoak) ahalik eta
eraginkortasunik handienaz gastatzea.
• Kontabilitate Nazionala (KN).
Kontabilitate hau (ikus Kontabilitate Nazionala)
adierazle batzuk lortzeko erabiltzen
da, besteak beste, jarduera ekonomikoaren
maila, aurrezkia eta inbertsioa.
Era berean, adierazle horiek beste estatu
batzuetakoekin erkatzeko ere erabiltzen da.
Adierazle makroekonomiko horiei egiten
zaizkien kritiken artean bat da ez dituztela
erakusten ingurumenaren narriaduragatik
bizitzaren kalitateak dituen galerak,
esate baterako, osasuna galtzea, inguruaren
edertasuna hondatzea edo baliabideak agortzea.
Nabaria denez, Kontabilitate Nazionalak
ez ditu islatzen ingurumenaren funtzio
eta baliabideetan gertatzen diren narriadura
eta suntsiketa, merkatuko baliorik ez
duten neurrian. Baina Ingurumen Ekonomiak
egoera ekologikoa Kontabilitate Nazionalean
integratzea nahi du, ingurumenaren
balioei diru balioa emanez. Nazioen
Batasunen Erakundeak Ingurumenari eta
Garapenari buruz 1992an (Rio de Janeiro)
egin zuen Konferentziak bere 21 Programan
espreski baieztatu zuenez, “jasangarritasuna
kudeaketa ekonomikoan integratzeko urrats
bat ematen ari gara ingurumenaren funtsezko
bi funtzioak zehazten ditugunean,
bata, izadi kapital gisa betetzen duena eta
bestea, giza jardueren kapital ekoizpenaren
ondorioz sortzen diren azpiproduktuen zabortegi
papera”.
Garapen jasangarria
Nazio Batuen Erakundeak Stockholmen 1972an egindako Konferentziaren ondoren, “garapen jasangarria” bilakatu da oinarrizko erreferentzia, “ekogarapen” kontzeptuaren bidez garapena eta ingurumena bateragarriak izateko egin diren ekarpenei eskerrak.
Brundtlan txostenak, Nazio Batuen Erakundeko (NBE) Ingurumen eta Garapeneko Munduko Batzordeak (CNMAD) 1986an egin zuenak hain zuzen, honelaxe definitu zuen garapen jasangarria: “Garapen jasangarria da gaur egungo belaunaldien beharrizanak asetzean geroko belaunaldiek beren beharrizanak asetzeko ahalmena arriskuan jartzen ez duena”.
Ikuspegi honek gaur egungo beharrei ematen die lehentasuna, oroz gain herrialde txiroek dituztenei. Era berean, ingurumeneko baliabideek ezartzen dituzten mugak ere aipatzen ditu, hala nola teknologiaren eta gizarte antolamenduaren egungo egoera eta biosferak giza jardueren ondorioak jasateko duen gaitasuna. Argi dago garapenaren kontzeptu hori Ingurumen Ekonomiaren barruan dagoela, hazkunde ekonomiko etengabea eta oreka ekologikoa bateratu nahi ditu-eta. Brundtlan txostenaren ustez, beharrezkoa da munduko ekonomiahurrengo hamarraldietan bost eta
hamar bider artean haztea, eta bateragarri
ikusten du oreka ekologikoarekin.
Baina ikuspegi horri kritikak egin zaizkio.
Izan ere, oreka ekologikoari eutsi egin
behar zaiola esaten duen arren, oreka ekologikoa
zapuzten duen hazkunde ekonomiko
etengabea aldezten jarraitzen baitu.
Hori horrela izanik, beste autore batzuek
azpimarratzen dute beharrezkoa dela “bizitza
estandar onargarria” lortzea eta “garapen
jasangarria” ahalbidetzen duten ingurumena
zaintzeko baldintzak finkatzea.
Ingurumen Ekonomiaren esparruan, bi
baldintza aipatzen dituzte jasangarritasuna
bermatzeko: bata isurketa kutsatzaileek ingurune
fisikoak asimilatu ahal duena ez
gainditzea; bestea, baliabideen stockaren
osotasunak berdin irautea.
Kritikak agertzen dira berriro ere kontuan
hartzen dituzten baliabide motei buruz
eta zenbatzeko moduari buruz, argudiaturik
izadi kapitala balioesteko zailtasunak
daudela, ikusi dugun bezala, eta giza sorburuko
baliabideak eta izadi sorburukoak
ez direla independenteak. Hortik ondorioztatzen
dute azterketa zorrotz batek hazkunde
ekonomiko etengabea eta oreka ekologikoa
bateragarri egiteko ahaleginak deuseztu
egiten dituela.
Stockholmeko Konferentziatik (1972)
hogei urtetara (1992) Rio de Janeirokoa egin
zen. Bertan, ingurumenaren eta garapenaren
arteko lotura ofizial egin zuten eta garapen
jasangarria sustatzeko estrategia bat
proposatu zuten herrialde guztientzat. Kontzeptuetan
bi gako proposatu zituzten: jasangarritasuna
eta globaltasuna. Ikusi dugunez,
teorilari batzuk Ingurumen Ekonomiaren
barruan daude, eta beste batzuk,
aldiz, kritikoak zaizkie, eta garapen jasangarriari
ekonomia ekologikoaren ikuspegitik
begiratzen diote.
Ingurumen ekonomiaren gaineko ondorioak
Ingurumen Ekonomiak abiaburu jakina
du, egungo sistema ekonomikoak eragindako
arazo ekologikoak ekonomia ortodoxoak
bere kontzeptuekin konpon ditzakeela.
Egia da proposatzen dituen tresna
batzuek, adibidez, “kutsatzen duenak ordaintzen
du”, zerga berdeek, kostu-mozkin
metodoak..., ingurumenaren egoera zertxobait
arin dezaketela, neurri liberalizatzaileak
izan arren, baina ezin dute lortu izadiarekiko
harremanak harmonikoak izatea. Argigarria
da Brundtland Txostenak ondorengo
hau esatea:
“Iraganeko ereduak baztertzeko ordua
heldu da, zeren, osterantzean, gizartearen
eta ekologiaren egonkortasunari garapenaren
eta ingurumen zaintzaren ohiko kontzeptuen
bitartez eusteko ahaleginek ezegonkortasun
handiagoa sortuko bailukete.”Kritikoek, ekonomia ortodoxoak omen
duen zientifikotasuna zalantzan jartzen dutela,
uste dute oso subjektiboak direla
Ingurumen Ekonomiak merkatuan balioetsi
gabeko aldeak dirutan balioesteko eta
geroko belaunaldien eskariak integratzeko
darabiltzan tresnak, eta etikaren bermea
baino ez dutela. Hain zuzen, geroko belaunaldiez
kezkatzen bagara, onartzen dugu
merkatuak bazter utzita dauzkala. Hortaz,
akats larri hori ikusteaz gainera, ondorioztatu
behar da gure jarrera etikoa ez datorrela
bat merkatuaren berekoikeriarekin.
Ekonomia ekologikoa
Sistema irekiko ekonomia dela esaten
da definizioan, jarduera ekonomikoaren eta
ekosistemen arteko erlazioa eta elkarreragina
aztertzen duelako. Beste autore batzuek,
berriz, izadi baliabideak kudeatzeko
zientzia izatea proposatzen dute.
Ekonomia Ekologikoak kudeatu beharreko
baliabideen izaera fisikoaz arduratu
behar du, bai eta baliabideok inguratzen
dituzten sistemen logikez ere. Faktore batzuei
egin behar die kontu: baliabideen benetako
urritasuna (berriztagarri edo berriztaezin
diren kontuan harturik) eta sorturiko
baliabideen kaltegarritasuna eta birziklatzeko
izan ditzaketen aukerak.
Hauek dira Ekonomia Ekologikoaren
ezaugarriak:Laurogeita hemeretziko hamarraldian
Ekonomia Ekologikoak zenbait tresna landu
ditu esandako ezaugarriekin bat etorririk.
Ondoren laburtzen dira batzuk:
• Kontabilitate ekonomiko-ekologiko
integratu batera hurbildu da. Kontabilitate
horrek ingurumena sartzen du
kontuen sisteman. Kalkulu metodo desberdinak
daude. Zenbait adierazle landu ditu
ingurumenaren narriadura eta ondorioak
neurtzeko. Halaber, badago garapen jasangarri
globala neurtzeko adierazlerik.
• Ingurumenaren kudeaketa integratua
ekonomiara bideratzen da. Erregulazio
soziala sustatu nahi du merkatuaren
bidezko erregulazioaren kaltetan.
• Ingurumenaren kostuak barneratzen
ditu. Ingurumenaren gizarte erabilera
arrazionalizatzeko kostuak prozesu eta produktuen
iraupen zikloan zehar barneratzen
dira. Horrela, hainbat pizgarri ekonomikoren
bidez eraginkortasun ekonomikoa sendotu
eta ingurumena hobetzen da. Pizgarri
batzuk aipatzearren, horra hor diru laguntzak,
neurri fiskalak, etab.• “Baliabideak erabiltzen dituenak
ordaintzen du” printzipioa bultzatu du.
Baliabideak erabili edo haien onuraduna denak
ingurumen kostu guztiak hartu behar
ditu bere gain, horrela, baliabideen erabilera
prozesu ekonomikoan sartzen denez,
erabilera jasangarria sustatzen baita.
• Zergen sistema eraberritzea proposatu
du. Zergen erreformak ekoizpenmoduak
eta kontsumo ohiturak bideratu behar
ditu ekologiarekin bateragarria den gizarte
kostu txikiena duen gizarte baterantz.
Autore batzuek esaten dute zergek jarduera
kutsatzaileak eta baliabide urriak erabiltzen
dituztenak zamatu behar lituzketela.
Zerga horiek arian-arian sartuko lirateke.
Laburbilduz, ingurumen politikako tresnak
eta neurriak erabiltzen baditugu ere,
ondorioak eskasak izango dira, ez dira
ingurumenaren funtzioekin bateragarriak
izango, baldin eta, orain arte bezala, ulertzen
ez badugu ekoizpen prozesuak, ingurumena
eta gizartea bateragarriak izateko,
beharrezkoa dela pentsakera bera aldatzea.
Aldaketa horrek kultur balio desberdinak,
beste etika bat eta aginpidea beste modu
batera banatzea eskatzen du, azken finean,
ezagutza eta ekonomia kontzeptu berriak
agertzea, eta, orobat, kulturaren eta izadiaren
arteko harremanak hobeto ulertzea.
Beharbada, Ekonomia Ekologikoak zeinahi
izenek baino hobeto adierazten du
Ekonomiaren eta Ekologiaren artean gertatzen
ari den elkarretaratze eta sintetizatze
prozesua, garapen jasangarri globalak
emandako esparruan beti ere.