6. ETAPA: GERNIKA-LUMO • BILBAO

Tradizioaren eta modernitatearen arteko industria

Larrua ontzea ia ezagutzen ez den Euskal Herriko artisau- eta industria-jardueraren zati bat da. Erreferentzia zaharrenek diote ez zela kapareen gustuko jarduera bat euskal kantauriar lurralde gehienetan. Beharbada, salbuespen nabarmenena Balmaseda da, non Zurrategi izena duen kale bat baitago, eta XVI. mendean jarduera hori aipatzen duten datuak baitaude. Nolanahi ere, XVIII. mendetik aurrera jarduerak loraldi bat bizi zuen Antzuola, Hernani, Deba, Bilbo eta beste hainbat herritan. Ondoren, aurrerapen teknikoek (ontze minerala, makina elektrikoen instalazioa etab.) eta eskariaren handitzeak sektorea industrializatzea eragin zuten.

Foruko Tenería Vascongada delakoaren kasuan, larrutegia XX. mendearen hasieran eratu zen antzinako errota batean, Patxu Errotan, Curtidos Berasaluce izenarekin. Instalazioak, oraindik, errotarenak izan ziren makina hidraulikoen bidez funtzionatzen zuen, baita nahiko artisau erara lan egiteko instalazioekin ere. XX. mendeko 40ko hamarkadan makineria modernizatu eta elektrifikatu egin zen. Egia esan, errota-konplexuaren instalazio hidraulikoak ere funtzionatzen jarraitzen zuen une horretan, baina orain turbina bat mugitzeko erabiltzen zen, fabrika funtzionarazten zuen elektrizitatea sortzeko.

Bere eraikuntzan bi fase nagusi bereizten dira. Lehenengoa bolumen nagusiak osatzen du. Oinplano angeluzuzena, 3 isurkiko teilatua eta beheko solairua gehi bi solairu ditu. Harlangaitzezkoa da, eta goiko solairuan beheko bien bao kopuru bikoitza dago, nahiz eta oraindik ere pareka antolatuta dauden, fatxadako gainerakoen ardatz berari jarraituz. Baliabide arkitektoniko horrekin, goiko solairuko aireztapena handitzen da, beiraterik ez duena, baizik eta egurrezko lamen leihoak, eta, aldi berean, goiko aldea arintzen da. Dekorazioari dagokionez, beheko solairua luzitu gabe dago, baina baoek arreta estetikoa dute, adreiluz eginak baitira. Goiko solairuetan, leihoburuetan inguruak dituzte, eta giltzarri faltsu bat nabarmenduta. Fatxadak kanpoaldeko inposta-lerro bat du, solairu bakoitzarekin bat datorrena, eta barruko egitura egurrezkoa da. Jatorrizko eraikinaren atzealdean, hormigoi armatuzko gehigarri bat ikus daiteke, konfigurazio berari eusten diona, baina bao motak aldatuz.

Nabarmentzekoa da barrualdean 1945ean jarritako instalazioaren eta makineriaren zati handi bat kontserbatzen dela, eta horrek ondare-elementu honen balioa handitzen du.

Partekatu