- Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza eta Hiri Agendako sailburu Denis Itxasok adierazi duenez, “Etxebizitzaren Euskal Behatokiaren datu horien artean interesgarriena da ez direla ez sentsazioak ez pertzepzioak, eta islatzen dutena da hutsik dauden etxebizitzen ehunekoak behera egiten jarraitzen duela eta etxebizitza berriak alokairuaren merkatuan sartzen direla”
- Itxasok aurreratu duenez, “etorkizuneko erreforma fiskalarekin, Eusko Jaurlaritzaren etxebizitza-politikekin lerrokatuago dagoenarekin, are gehiago sustatuko da etxebizitzak Bizigune programan eskuragarri jartzea, batez ere eremu tentsionatuetan”
Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza eta Hiri Agenda Sailak Euskadiko alokairu libreko merkatuari buruzko azken datuak aurkeztu ditu, Etxebizitzaren Euskal Legeak (2015) araututako nahitaezko fidantzen gordailutik lortutakoak. Datu horiei esker, zehatz-mehatz azter daitezke merkatuaren bilakaera, errentatzaileen profila eta sektoreak dituen erronkak.
Alokairu-merkatua handitzea eta sendotzea
2024ko urriaren 8an, Euskadin alokairu libreko 98.636 etxebizitza zeuden, eta horiei gehitu behar zaizkie administrazio publikoek sustatutako programetako 28.000 alokairuko etxebizitza publikoak. Alokairu libreko etxebizitzen zenbaketa osoa 92.628 errentatzailek edo baterako errentatzailek kudeatzen dute. Gehienak pertsona fisikoak dira (90.570), ondoren pertsona juridikoak (2.029) eta azkenik administrazio publikoak (29).
2018tik, 2024ko urrira arte, 35.122 etxebizitza berri erregistratu dira gordailututako fidantzekin, eraikin kolektiboetako etxebizitza libreen merkatuan (82.787 etxebizitza), hau da, sei urtean % 73,7ko igoera metatua izan da. Gehikuntza horren barruan lehen merkatuan eskuragarri zeuden etxebizitzak sartzen dira; izan ere, Etxebizitzaren Euskal Legea (2015) indarrean sartu zenetik, jabeak Bizilagun zerbitzu publikoan fidantzak gordailutzeko betebeharra du. Betekizun horri esker, hobeto jarraitu ahal izan zaie alokairuko kontratuei erkidegoan, eta dagozkien erregistroak erakusten du sektorea erregularizatu eta formalizatu egin dela.
Horrela, alokairuko etxebizitzen merkatuaren hazkundeak sendo jarraitzen du, 2024an urte arteko % 6,46ko hazkunde-tasarekin. Zifra hori 2023. urtearen amaieran erregistratutako
% 7,31ko urteko hazkundearen antzekoa da. Horrek finkatze-fasean dagoen alokairu-merkatua islatzen du, eta 2018tik, batez beste, % 10 inguruko urte arteko hazkundea izan du.
“Euskadiko alokairuaren merkatuan etxebizitza erabilgarrien hazkundea berri ona da, eta gezurtatu egiten ditu merkatuaren ustezko atzerapausoaz ohartarazten dutenak; izan ere, eremu tentsionatuak ezartzeko iragarpen hutsak ez ditu jabeak uxatzen, datu ofizialen bilakaerak egiaztatzen duen bezala”, adierazi du Etxebizitza eta Hiri Agendako sailburu Denis Itxasok.
Alokairuko etxebizitzen profila
Titulartasunari dagokionez, 35.531 errentatzailek etxebizitza bat baino gutxiago dute alokairu-erregimenean (titularkidetasuna partekatzeagatik), eta 51.003 errentatzailek etxebizitza bat eta bi artean dituzte. Gutxiengo batek (121 errentatzaile) baino ez ditu hamar jabetza edo gehiago; alokairuko etxebizitza guztien % 14,8.
Horrela, etxebizitzen banaketan, errentatzaile txikien nagusitasuna nabarmentzen da, izan ere, % 92k hiru jabetza baino gutxiago ditu, eta banakako edo familiako jabetza ezaugarri duen alokairu-merkatua finkatzen du. Alokatutako etxebizitza guztietatik:
- 256 pertsona fisikoek kudeatzen dituzte.
- 502 administrazio publikoarenak dira.
- 878 pertsona juridikoei dagozkie.
Eskaintzaren errotazioa eta presioa murriztea
Kontratuen txandakatze-tasaren murrizketa gero eta handiagoa da, eta, neurri handi batean, Hiri Errentamenduen Legearen azken eguneratzean (2018) eta Etxebizitza Eskubidearen Estatuko Legean (2023) aurreikusitako kontratuen iraupenaren luzapenak eragindakoa da. Egoera horrek errentarientzako egonkortasunari mesede egiten dio, baina alokairuko jabetzen berehalako erabilgarritasuna mugatuko luke, eskaintza tentsionatuz eta lurzoruak aktibatzea eta eraikuntza sustatzea ahalbidetuko duten politika publikoak beharrezkoak eginez.
Egoera horri aurre egiteko, Eusko Jaurlaritzak alokairuko etxebizitza publikoak sustatzearen aldeko apustua indartu du, legealdi honetan 7.000 etxebizitza berri sartzeko helburuarekin. Horrez gain, Bizigune eta ASAP bezalako ekimenek etxebizitza hutsak alokairuaren merkatura bideratzea eta jabeei segurtasun juridiko handiagoa ematea bilatzen dute. Hala ere, Euskadin hutsik dauden etxebizitzen guztizkoak ia % 8ko beherakada izan du, 46.757tik 43.053ra igaro baita, 3.704 gutxiago azken hiru urteetan. Etxebizitza horien artean, 25.450 bakarrik jotzen dira kudeagarritzat, hau da, bizitegi-merkatuan sartu ahal izatea. Eta etxebizitza huts kudeagarrien artean, hirutik bat bakarrik egongo litzateke egoera ezin hobean merkatura ateratzeko, eta gainerakoek lan partzialak edo eraberritze integralak beharko lituzkete. Hutsik dauden etxebizitza kudeagarrien bolumena pixkanaka murrizten ari den testuinguru horretan, handitu egin behar dira etxebizitza berriak sustatzera bideratutako ahalegin publikoak.
Denis Itxasoren hitzetan, “Etxebizitzaren Euskal Behatokiaren datu horien artean interesgarriena da ez direla ez sentsazioak ez pertzepzioak, eta islatzen dutena da, Euskal Autonomia Erkidegoa izanik hutsik dauden etxebizitzen ehuneko txikiena duen lurraldea, ehuneko horrek behera egiten jarraitzen duela eta etxebizitza berriak sartzen direla alokairuaren merkatuan”.
Eta hori, gogorarazi duenez, “garrantzitsua da, gezurtatu egiten dituelako indarrean dauden iragarpenak, etxebizitza-legeei alokairuaren merkatutik etxebizitzak kentzea egozten dietenak, funtsik gabeko beldurrak eraginda”. Era berean, Itxasok azpimarratu duenez, “eremu tentsionatuak eta alokairu-mugak bateragarriak dira jabeen babesarekin, eta bitartekaritza-alternatibak eskaintzen jarraitzen diegu haiei, erabateko berme publikoarekin”. Eta, amaitzeko, honako hau azpimarratu du: “Etorkizuneko erreforma fiskalarekin lotuta, Eusko Jaurlaritzaren etxebizitza-politikekin lerrokatuago dagoena, are gehiago sustatuko da etxebizitzak Bizigune programan eskuragarri jartzea, eta, bereziki, eremu tentsionatuetan; izan ere, haietan dugu alokairu-parkea berreskuratzeko premia handiena, merkatua destentsionatzeko”.
Etorkizunerako erronkak eta aukerak
Alokairu-merkatuak gora egiten jarraitzen du Euskadin, hasierako zifra baxuetatik (etxeen % 14 alokairu-erregimenean eta % 25 Katalunian esaterako). Hala ere, immigrazioa, etxekoen unitate kalteberen gehiegizko finantza-ahalegina eta eskura dagoen eskaintza urria bezalako faktoreek etorkizunean tentsio handiagoa izango duten merkatu-dinamiketara hurbildu lezakete Euskadi.
Politika publikoek maizterren egonkortasuna eta errentari berrientzako irisgarritasuna orekatzen jarraituko dute, eskaintza sustatuz eta Euskadiren kohesio sozial eta ekonomikorako funtsezkoa den merkatu horren jasangarritasuna bermatuz.
Informazio gehiago Irekia atarian (Leiho berrian irekiko da)
