Lantokira egiten den bisita da Lan Ikuskaritzak egiaztapenak egiteko erabiltzen duen bitartekorik ohikoena, bertan gertatzen diren egoera batzuk egiaztatu nahi direnean. Izan ere, modu objektiboan egiaztatu behar ditu funtzionario jarduleak egoera horiek. Objektibotasun hori egiaztatutako gertaeren ustezko egiazkotasunaren berezko ezaugarria da. Fase horretan, lantokira sartu eta bertan geratu ahal izango da, enpresaren jarduera behar baino gehiago ez asaldatzen saiatuz eta hainbat jarduera eginez: elkarrizketak egitea, dokumentazioa aztertzea, argazkiak ateratzea, enpresari aldez aurretik jakinarazita, eta egoera jakin batzuetan kautelazko neurriak hartzea. Ahalmen horiek guztiak baliatzeko bermeari esker, egite edo ez-egite bidezko eragozpena ikuskaritza-lana oztopatzea izan daiteke, eta, beraz, zehapen-prozedura bat abiaraztea ekar dezake, 225.018 eurora arteko zehapena tartean, 2021eko urriaren 1etik aurrera.

Lan Ikuskaritzaren eginkizuna da lan-arloko arauak betetzen direla zaintzea eta dagozkion erantzukizunak eskatzea, aholkuak emanez eta, hala badagokio, arlo horietan adiskidetuz, bitartekari-lanak eginez eta arbitratuz. Hala eta guztiz ere, enpresei eta langileei ematen zaien laguntza teknikoaren funtzioa informazioa ematea da, legezko betebeharrak bete ditzaten, baina, betiere, ikuskaritza-eginkizunaren esparruan. Eginkizun hori zerbitzu-agindu bat dagoenean baino ez da betetzen. Horrenbestez, Ikuskaritza, hasiera batean, ez da kontsulta-zerbitzu bat. Horretarako, Euskal Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremuan badira elkargo profesional batzuk, aholkularitza-zerbitzuak dohainik ematen dituztenak, bulegoen bitartez: “informazio sozio-laboraleko eta herritarrei arreta emateko gunea” edo” orientazio juridiko-laboraleko zerbitzua”.

Banaketa edo dibortzio baten ondoriozko betebeharren urraketak ez dira Ikuskaritzaren eskumenean sartzen, baizik eta arlo zibileko jurisdikzioan. Hala ere, Ikuskaritzak idazkia izapidetuko du, baldin eta Gizarte Segurantzaren legedia urratu dela uste bada. Ukitutako pertsonak interesdunaren izaera ez duenez, ezingo da jardueraren emaitzaren berri eman. Hala ere, errekerimendu judizialaren arabera, egin diren eta Ikuskaritzaren eskumenekoek ez diren egiaztapenak epaitegian edo auzitegian azaldu ahal izango dira, urraketaren ondoreetarako esanguratsutzat jotzen badira.

Ikuskaritza-jardueraren iraupenari dagokionez, bi alderdi bereiz daitezke: batetik, jarduketa zehatz bakoitzaren, bisitaren, dokumentazioaren azterketaren edo ikuskapenaren egoitzan egindako agerraldiaren iraupena, jardulearen iritziz beharrezkoa dena iraungo duena, eta, bestetik, egiaztapen-lanen gehieneko iraupena, bisita egiten denetik zenbatzen hasita, guztia baloratu ahal izan bada, edo eskatutako dokumentazioa osorik aurkezten den egunetik jarduketak artxibatzen diren edo zehapen-prozedura hasten den arte. Epe hori 9 hilabetekoa da, baina gehienez 18 hilabetera arte luzatu daiteke, tasatutako kasuetan, betiere egiaztapen-lanak ez badira eten 5 hilabete baino gehiago. Edonola ere, kontuan hartu behar da egoera jakin batzuetan ez dela denbora zenbatzen, tartean enpresari edo beren ordezkariei egotz dakizkiekeen aldietan. Adibidez, enpresa edo langile bat errekerimendu bidez eta hartu-agiriarekin epatu bazen garaiz eta forma egokian egun jakin baterako, eta 14 egun geroago agertzen bada, errekerimenduaren eta bertaratzearen arteko egunak ez dira zenbatuko 9 hilabeteko gehieneko iraupenaren ondorioetarako, ezta egiaztapenen arteko 5 hilabeteko etenaldiaren ondorioetarako ere.

EAEko Lan Ikuskatzailetzan salaketa edozein pertsonak aurkez dezake, lan-arloko arauetan edozein urraketa posible egon dela antzemanez gero. Salaketa egiteko, eta aurkezteko modua errazte aldera, hainbat prozedura erabil daitezke: Aurrez aurre Ikuskatzailetzaren bulegoetan (08:30etik 14:00etara) edo Zuzenean zerbitzuko bulegoetan (kontsultatu ordutegiak eta aurretiko hitzordua har daitekeen). Kasu horretan ezingo da anonimoa izan. Horretarako, formulario jakin bat dago, Lan Ikuskatzailetzaren bulegoetan. Bestela, bete eta inprimatu daiteke (1), aurrez aurreko izapidea, ondoren aurkezteko. Era berean, telematikoki aurkez daiteke, egoitza elektronikoaren bidez (1), izapide elektronikoa; kasu horretan, ziurtagiri digitalen bitartez norbere burua identifikatu beharko da. Beste aukera bat modu anonimoan aurkeztea da, Laneko Iruzurraren Postontziaren bidez (2), izapide elektronikoa; ez da ziurtagiri digitalik behar horrelakoetan. Azken kasu horretan, ez da jarduerak hasi edo amaitu izanagatiko erantzunik jasoko, eta, halaber, sistemak ez du bermatuko jarduera horiek egingo direnik. Hala ere, eskariotan jasotako informazioa kontuan har daiteke planifikatutako jarduerak hasteko. Nolanahi ere, Ikuskaritza Sistemak isilpean gordeko du ezagutzen duen edozein kexaren jatorria.
(1) https://www.euskadi.eus/arbitraje_denuncia_reclamacion/inspeccion-de-trabajo/web01-tramite/es/
(2) https://www.euskadi.eus/arbitraje_denuncia_reclamacion/buzon-del-fraude-laboral/web01-tramite/es